Mayn mames hent – audio

English follows Yiddish.

מיכאל פֿעלזענבאַום (1951 — )
איז געבױרן געװאָרן אין 1951 אין װאִַסילקאָװ, הינטער קיִעװ. ער איז אַ פּאָסטמאָדערניסטישער ייִדישער פּראָזאַיִקער, פּאָעט און דראַמאַטורג.  ביז 1968 האָט ער געלעבט אין פֿלאָרעשט, בעסאִַראִַביע. ער האָט שטודירט טעאִַטער־רעזשי, ליטעראִַטור, סקולפּטור און פּעדאִַגאָגיק אין לענינגראִַד, רוסלאִַנד. פֿון 1974 האָט ער געלעבט אין בעלץ, בעסאִַראִַביע און פֿון 1969 ביז 1973 האָט ער געאַרבעט ווי אַ רעזשיסאָר אין דעם נאַציאָנאַלן טעאַטער פֿון בעלץ. אין די מיטן 1980ער יאָרן האָט ער אָנגעהויבן זיך דרוקן אין זשורנאַל סאָוועטיש היימלאַנד. אין 1988 האָט ער פֿאַרלייגט דעם ייִדישן טעאַטער פֿון בעלץ וווּ ער האָט רעזשיסירט אַ צאָל פּיעסעס אויף ייִדיש. פֿון 1989 לעבט ער אין ישׂראל, רומעניע און דײַטשלאִַנד.

ער איז דער מחבר פֿון צען ביכער אין ייִדיש, – פּראָזע, פּאָעזיע, זינגלידער און דראִַמאִַטורגיע — װעלכע זענען איבערגעזעצט און פּובליקירט געוואָרן אין העברעיִש, דײַטש, רומעניש, רוסיש, פֿראִַנצײזיש, טשעכיש, האָלענדיש, אוקראִַיִניש, שפּאַניש, פּױליש, פֿריזיש, יאִַפּאִַניש און װײַסרוסיש. ער איז געווען איינער פֿון די פֿאַרלייגערס פֿןן דעם אַלמאַנאַך נײַע וועגן אין ישׂראל. זײַן ראַמאַן שבתדיקע שוועבעלעך (2004) איז פֿון די געציילטע פּאָסטמאָדערניסטישע ווערק אויף ייִדיש און וועט באַלד אַרויס אויף עבֿרית, ענגליש, דײַטש, רוסיש און פֿראַנצייזיש. ער האָט זוכה געװען צו אִַ גרױסער צאָל ליטעראִַרישע פּרײַזן, אַרײַנגערעכנט דעם דוד האָפֿשטיין־פּרײַז.
ער איז דער אױטאָר פֿון איבער 600 סקולפּטורן. ער האָט רעזשיסירט אִַ פּאָר צענדליק ספּעקטאִַקלען אין פֿאִַרשײדענע טעאִַטערס אין אײראָפּע און אין ישׂראל.

מײַן מאַמעס הענט

אָ, טײַערע און צאַרטע נשמות
איר זענט אָנגעזאַפּט מיט די װײטיקן
פֿון דער גאָרער װעלט.
אָ, מאַמעס פֿון אומעטום,
איר זענט די קרױן פֿון דער װעלט.
אָ, מײַן ייִדישע מאַמע!
איך ריר זיך צו צו דײַנע הענט
װי צו דער גרעסטער הײליקײט.
דער פּאַרמעט פֿון דײַנע הענט איז פֿאַרשריבן
מיט קנײטשן, װי מיט טיפֿזיניקע שורות.
איך לײען אין דײַנע הענט פֿרײד און טרױער.
לײדן און חכמה.
בלױע װענעס, װי אָנגעפֿילטע טײַכן,
דערקװיקן דעם אַלטן פּאַרמעט.
יעדער קנײטש איז אַ צײכן צום זכּרון
פֿון דײַנע װײטיקן, מאַמע.

אַלע דײַנע װאַכע נעכט
אַלע דײַנע טרײסטלאָזע טרערן,
יעדער טראָפּ פֿון דײַן בלוט,
דאָס אַלץ
איז אײַנגעזאַפּט אין דעם פּאַרמעט.
איך קום צו מײַנע אָבֿות,
שלאָג זיך דורך אַ װעג
דורך די בײנער אין אױשװיץ,
דורך דעם בלוט
אינעם טײַך רײַן.
אין די קנײטשן פֿון דײַנע הענט, מאַמע,
זע איך די אײביקײט
פֿון מײַנע אָבֿות.

די זקנים,
שעפּטשענדיק הינטער די בערד:
„שמע ישׂראל”
האָבן דערטראָגן צו אונדז פֿון די חורבֿות,
באַגאָסן פֿון בלוט,
פֿון די שײַטערס, ליכטיקער װי די זון,
מײַן מאַמעס הענט.

הערט,
דאָרשטיקע צו װיסנשאַפֿט,
באַמיט אײַך ניט מיט ביבליאָטעקן,
טוליעט אײַך צו צו מײַן מאַמעס הענט.
קײן אײן אוצר פֿון חכמה,
קײן אײן מוזײ אין אוניװערסיטעט
קאָנען ניט אײַנזאַפּן אין זיך
אַזױ פֿיל װיסן
און אַזױ פֿיל לײדן,
װי מײַן מאַמעס הענט.
פּרוּװט פֿאַרשטײן דאָס אוממעגלעכע,
פּרוּװט אַרומנעמען דאָס אומזעעװדיקע,
רירט אײַך צו
צום קװאַל פֿון לעבן —
טוליעט אײַך צו
צו מײַן מאַמעס הענט.

אָ, פּאַרמעט פֿון מײַן מאַמעס הענט,
איך קוש דיך װי אַ הײליקײט.

און טאָמער װאָלט מײַן װאָרט
געקאָנט
װערן אַן אױסקױף,
זאָל עס װערן. ‏

עס קומט דער טאָג, ירושלים, 1992

MAYN MAMES HENT

O, tayere un tsarte neshomes
Ir zent ongezapt mit di veytikn
fun der gorer velt.
O, mames fun umetum,
Ir zent di kroyn fun der velt.
O, mayn yidishe mame!
Ikh rir zikh tsu tsu dayne hent
Vi tsu der grester heylikeyt.
Der parmet fun dayne hent iz farshribn
Mit kneytshn, vi mit tifzinike shures.
Ikh leyen in dayne hent freyd un troyer.
Leydn un khokhme.
Bloye venes, vi ongefilte taykhn,
Derkvikn dem altn parmet.
Yeder kneytsh iz a tseykhn tsum zikorn
Fun dayne veytikn, mame.

Ale dayne vakhe nekht
Ale dayne treystloze trern,
Yeder trop fun dayn blut, –
Dos alts
Iz ayngezapt in dem parmet.
Ikh kum tsu mayne oves,
Shlog zikh durkh a veg
Durkh di beyner in Oyshvits,
Durkh dem blut
Inem taykh Rayn.
In di kneytshn fun dayne hent, mame,
Ze ikh di eybikeyt
Fun mayne oves.

Di skeynim,
Sheptshendik hinter di berd:
“Shma, Yisroel”…
Hobn dertrogn tsu undz fun di khurves,
Bagosn fun blut,
Fun di shayters, likhtiker vi di zun, –
Mayn mames hent.

Hert,
Dorshtike tsu visnshaft,
Bamit aykh nit mit biblyotekn,
Tulyet aykh tsu tsu mayn mames hent.
Keyn eyn oytser fun khokhme,
Keyn eyn muzey in universitet
Konen nit aynzapn in zikh
Azoy fil visn
Un azoy fil leydn,
Vi mayn mames hent.
Pruvt farshteyn dos ummeglekhe,
Pruvt arumnemen dos Felsenbaum – Mayn mames hentumzeevdike,
Rirt aykh tsu
Tsum kval fun lebn –
Tulyet aykh tsu
Tsu mayn mames hent.

O, parmet fun mayn mames hent,
Ikh kush dikh vi a heylikeyt.

Un tomer volt mayn vort
Gekont
Vern an oyskoyf, –
Zol es vern.
 Es kumt der tog, Yerusholayim 1992

Mikhoel Felzenbaum (1951 –
was born  in Vasylkiv, Ukraine, USSR and is a postmodernist Yiddish novelist, poet and playwright. He grew up in the Bessarabian city of Floreşti where he lived until 1968. He studied stage directing, theatre and art history in Leningrad and, from 1969 to 1973, worked as a director in the national theater of Bălţi (Belts). In the mid-1980s, he began to publish his work in the Yiddish journal Sovetish Heymland. In 1988, he founded the Jewish theater of Bălţi, for which he directed a number of plays in Yiddish.
After immigrating to Israel in 1991, he  authored ten books in Yiddish, – prose, poetry, songs and plays – which have been translated into Hebrew, Rumanian, Russian, French, Czech, Dutch, Ukrainian, Spanish, Polish, Frisian, Japanese and Byelorussian. He was cofounder of the almanac Naye vegn (New roads) in Israel. His novel, Shabesdike Shvebelekh (Sabbath matches), (2004)  is one of the only postmodern works written in Yiddish, and is about to be translated into Hebrew, English, German, Russian and French. He has won a number of literary prizes, most notably the Dovid Hofshteyn Prize.
He is the creator of over 600 sculptures and has directed several dozen shows in various theaters in Europe and Israel.

My Mother’s Hands

Oh, dear and tender souls
You are soaked through with the pains
Of the whole world.
Mothers from everywhere,
You are the crown of the world.
Oh, my Jewish mother!
I touch your hands
As I would the greatest holiness.
The parchment of your hands is inscribed
With wrinkles, like lines, deeply meaningful.
In your hands I read
Joy and sorrow,
Suffering and wisdom.
Blue veins, like rivers full to the brim
Refresh the old parchment.
Every wrinkle is a reminder
Of your pains, mother.

All your wakeful nights
All your tears without consolation,
Every drop of your blood –
All this
Is soaked into the parchment.
I come to my ancestors,
Beating a path
Through the bones in Auschwitz,
Through the blood
In the River Rhine.
In the wrinkles of your hands, mother,
I see the eternity
Of my ancestors.

The old people,
Whispering into their beards:
“Hear, o Israel ”…
Brought to us from out of the ruins
Drenched in the blood,
Of the funeral pyres,
Brighter than the sun, –
My mother’s hands.

Listen,
You who thirst for scholarship,
Don’t toil in libraries,
Nestle into my mother’s hands.
No treasure trove of wisdom,
No museum in the universe
Can absorb into itself
So much knowledge
And so much suffering
As my mother’s hands.
Try to understand the impossible,
Try to comprehend the invisible,
Come touch the source of life –
Nestle into
My mother’s hands.

Oh, parchment of my mother’s hands,
I kiss you as I would something holy.

And if my words
Could
Redeem, –
May it be so.
Tr. Sheva Zucker