Der mames troym
S’hot nit ver; Epitafye
משה לעמסטער (1946 — )
איז געבוירן געוואָרן אין מאָלדאַווישן דאָרף סטאָלניטשען. אין 1949 איז זײַן טאַטע געשטאָרבן און אין 1953 האָט ער מיט זײַן מאַמען זיך אַריבערגעצויגן אין שטעטל יעדיניץ. פֿון פאַך אַ פֿיזיקער און מאַטעמאַטיקער, ער האָט אָנגעהויבן שרײַבן לידער אויף ייִדיש נאָך ווי אַ סטודענט אין די 1960ער יאַָרן. אין 1981 האָט ער זיך באַזעצט אין קעשנעוו און דאָרטן אויסגעזוכט דעם ייִדישן שרײַבער יחיאל שרײַבמאַן ער זאָל זײַן זײַן ליטעראַרישער לערער. אין 1982 האָט ער דעביוטירט ווי אַ פּאָעט אין זשורנאַל סאָוועטיש הײמלאַנד. פֿון 1989 ביז 1991 האָט ער זיך באַטייליקט אין די ליטעראַרישע קורסן אין מאָסקווע אויף גאָרקיס נאָמען אין דער ייִדיש־אָפּטיילונג אָנגעפֿירט פֿון אַהרן ווערגעליס, רעדאַקטאָר פֿון סאָוועטיש היימלאַנד. אין 1996 האָט דער שרײַבער אַבֿרהם קאַרפּינאָוויטש אַרויסגעגעבן אין תּל־אָבֿיבֿ לעמסטערס ערשטע זאַמלונג לידער אַ ייִדישער רעגן. נאָכן עולה זײַן פֿון קעשענעוו מיט זײַן פֿרוי און צוויי טעכטער אין 2000, האָט ער אַרויסגעגעבן אין 2008 אַ זאַמלונג לידער און פּאָעמעס: אַמאָל בראשית. אין ישׂראל האָט ער באַקומען עטלעכע ליטעראַרישע פּרײַזן.
מײַן מאַמע אַָסנע לעמסטער
פּראַָלאַָגליד
“מאַמע” —
דאַָס ערשטע וואַָרט, וואַָס פֿאַלט אַרײַן
אין קינדישן הערצל.
דער אַָפּקלאַנג פֿונעם קלינגענדיקן פֿאַלן
דאַָס גאַצע לעבן הערט זיך…
1990
די אַמאַָליקע טעג
מײַן מאַמע אַָסנע לעמסטער,
וואַָס איז אַלט בערך אַכציק יאַָר,
זיצט אין איר צימער,
בײַם אַָפֿענעם פֿענצטער,
אויפֿן זיבעטן שטאַָק
און קוקט אַראַָפּ —
זי הערט זיך צו צום לעבן,
וואַָס כוואַליעט זיך דאַָרט אונטן
וואַָס רוישט אַ גאַנצן טאַָג.
פֿאַר די מאַָרגנס
זי דאַרף זיך שוין ניט זאַָרגן.
די טויזנטער טעג אַדורכגעגאַנגענע,
האַָט זי, ווי לײַוונטענע לײַלעכער
אויסגעוואַשן,
אויסגעפּרעסט,
אַָפּגעבלײכט
און צונויפֿגעלײגט אײנס אויפֿן אַנדערן
אין אַ היפּש געפּעק
פֿון ציכטיקע, ליכטיקע לײַלעכער־טעג.
זײ ליגן אויף אַ פּאַָליצע אין איר זכּרון
און שטראַלן אַרויס
פֿון אירע אויגן לויטערע, קלאַָרע…
1993
דער מאַמעס טרוים
אַך, ווען איך קאַָן
אַלע אין דער פֿרי
אויסטאַָן פֿון זיך די עלטער,
ווי אַן אַָפּגעטראַָגן מלבוש מע טוט אויס.
זי אויפֿהענגען בײַ דער טיר אויף אַ הענגער,
ווען פֿון דער היים איך גיי אַרויס.
דערנאַָך אין אַָוונט,
אומקערנדיק זיך שפּעט,
די עלטער ווידער אַָנטאַָן,
די ליכט פֿאַרלעשן,
אַ האַלבע נאַכט ניט שלאַָפֿן,
דרייען זיך אין בעט
וואַרטן מיט אַ ציטער
אויפֿן זונשטראַל ערשטן,
אויפֿן געבענטשטן אינדערפֿרי,
ווען אויסטאַָן כ’קאַָן די עלטער
און אַ יונגע ווידער
צו דער וועלט עפֿענען די טיר…
1991
ס’האַָט ניט ווער
כ’געדענק, ווען בײַ דער מאַמען
איך בין געווען אַ פֿויגל.
ווען קוועלן פֿלעגט זי פֿון מײַן הויכן פֿלי.
געשטראַלט האַָבן מיט פֿרײד די פֿרומע אירע אויגן,
ווען פֿרײַטיק אויף דער נאַכט
זי האַָט געבענטשט די ליכט.
ווען אויף דער ערד איך האַָב אַראַָפּגעלאַָזט זיך, שפּעטער,
די מאַמע קוועלן פֿלעגט פֿון מײַן געטאַָקטן טראַָט,
באַרימען זיך פֿאַר יעדערן אין שטעטל,
ווי רירעוודיק און פֿלינק
איר זון איז, דאַנקען גאַָט.
איצט פֿלי איך שוין בלויז אין חלומות העלע,
איך לעב פּאַמעלעך,
ניט אײַלנדיק די טעג.
ניטאַָ נאַָר ווער ס’זאַָל זיך פֿרײען הײַנט און קוועלן
פֿון דעם, וואַָס כ’גײ געהיט, פּאַמעלעך
אויף מײַן לעבנסוועג.
1994
עפּיטאַפֿיע
זי האַָט אין איר לעבן ניט ווײניק געבידעוועט
איצט אין די הימלען גרינג איז איר פֿלי —
פֿון אַ קלײן שטעטל אַ פּשוטע ײִדענע,
אַ פּשוטער שטערן צווישן שטערן ווי זי…
1993
MAYN MAME OSNE LEMSTER
Prologlid
“Mame” –
Dos ershte vort, vos falt arayn
In kindishn hertsl.
Der opklang funem klingendikn faln
Dos gantse lebn hert zikh…
1990
Di Amolike Teg
Mayn mame Osne Lemster,
Vos iz alt beerekh akhtsik yor,
Zitst in ir tsimer,
Bam ofenem fenster,
Afn zibetn shtok,
Un kukt arop –
Zi hert zikh tsu tsum lebn,
Vos khvalyet zikh dort untn
Vos roysht a gantsn tog.
Far di morgns
Zi darf zikh shoyn nit zorgn.
Di toyznter teg adurkhgegangene,
Hot zi, vi layvntene laylekher
Oysgevashn,
Oysgeprest,
Opgebleykht
Un tsunoyfgeleygt eyns afn andern
In a hipsh gepek
Fun tsikhtike, likhtike laylekher-teg.
Zey lign oyf a politse in ir zikorn
Un shtraln aroys
Fun ire oygn loytere, klore…
1993
Der Mames Troym
Akh, ven ikh kon
Ale in der fri
oyston fun zikh di elter,
Vi an opgetrogn malbesh me tut oys.
Zi oyfhengen ba der tir oyf a henger,
Ven fun der heym ikh gey aroys.
Dernokh in ovnt,
Umkerndik zikh shpet,
Di elter vider onton,
Di likht farleshn,
A halbe nakht nit shlofn,
Dreyen zikh in bet
Vartn mit a tsiter
Afn zunshtral ershtn,
Afn gebentshtn inderfri,
Ven oyston kh’kon di elter
Un a yunge vider
Tsu der velt efenen di tir…
1991
S’hot Nit Ver
Kh’gedenk, ven ba der mamen
Ikh bin geven a foygl.
Ven kveln flegt zi fun mayn hoykhn fli.
Geshtralt hobn mir freyd di frume ire oygn,
Ven Fraytik af der nakht
Zi hot gebentsht di likht.
Ven af der erd ikh hob aropgelozt zikh, shpeter,
Di mame kveln flegt fun mayn getoktn trot,
Barimen zikh far yedern in shtetl,
Vi rirevdik un flink
Ir zun iz, danken Got.
Itst fli ikh shoyn bloyz in khaloymes hele,
Ikh leb pamelekh,
Nit aylndik di teg.
Nito nor ver s’zol zikh freyen haynt un kveln
Fun dem, vos kh’gey gehit, pamelekh
Af mayn lebnsveg.
1994
Epitafye
Zi hot in ir lebn nit veynik gebidevet
Itst in di himlen gring iz ir fli —
Fun a kleyn shtetl a poshete yidene,
A posheter shtern tsvishn shtern vi zi…
1993
Moyshe Lemster (1946 – )
was born in the Moldavian village of Stolnitshin. In 1949 his father died and in 1953 he and his mother moved to the shtetl Yedinits. By training a physicist and mathematician, he starting writing Yiddish poetry as a student in the 1960s . In 1981 he came to live in Kishinev, and sought out the Yiddish writer Yechiel Shraibman as his literary mentor. In 1982 he made his debut as a poet in the journal Sovetish Heymland. From 1989 until 1991 he participated in the Yiddish section of literary courses in Moscow named for Maxime Gorky, conducted by Aaron Vergelis, editor of Sovetish Heymland. In 1996 the writer Avrom Karpinovitch published Lemster’s first volume of poetry, A Yidisher Regn (A Jewish Rain). After emigrating to Israel in 2000 with his wife and two daughters he published the collection of poetry Amol Breyshis (Once in the Beginning) in 2008. In Israel he has received several literary prizes.
My Mother Osne Lemster
Prologue Poem
“Momma” –
The first word that falls into
A child’s heart.
The reverberation of that fall can be heard
A whole life long…
1990
Days Gone By
My mother Osne Lemster,
Is about eighty years old,
She sits in her room,
At the open window,
On the seventh floor
And looks down –
She is listening to the life
That is surging down below
And rushing about noisily the whole day long.
For the tomorrows
She need no longer worry.
The thousands of days she has gone through
She has like linen sheets
Washed,
Pressed,
Bleached
And folded one on top of the other
In a hefty pack
Of tidy, bright linen-days.
They lie on a shelf in her memory
Shining forth
From her eyes, so pure and clear…
1993
My Mother’s Dream
Oh, if every morning
I could
Take off my old age,
Like you take off a worn-out garment.
Hang it up at the door on a hanger,
When I leave the house.
Then later in the evening
Returning home late,
Put on my old age,
Turn out the lights,
Not sleep half the night,
Toss and turn in bed
Waiting with a quiver
For the first ray of sun,
For the blessed morning,
When I can take off my old age
And a young woman once again
Open the door to the world…
1991
There’s Nobody
I remember, when to my mother
I was a bird.
When she would delight in my soaring flight
Her pious eyes beamed with joy,
When she blessed the candles
Friday night.
When later I came down to earth,
My mother would delight in my well-turned step,
Boast to everyone in town,
How lively and agile
Her son was, thank the one above.
Now I only soar in bright dreams,
I live slowly,
Not hurrying the days along.
There’s no one now to take joy and to delight
That I walk carefully, slowly
Down my life’s path.
Not hurrying along the days.
There’s no one now to take joy and to delight
That I walk carefully, slowly
Down my life’s way.
1994
Epitaph
She suffered not a little in her life
Now in the heavens her flight is easy
From a small town a simple Jewish woman,
A simple star among stars such as she…
1993