THIS WEEK
Itsik Manger, יפֿתּחס טאָכטער, Yiftakh’s Daughter
Celia Dropkin, דאָס ליד פֿון אַ געצן־דינערין, Song of an Idol Worshipper
Manger, Yiftakhs tokhter
30: 2 Moses spoke to the heads of the Israelite tribes, saying: This is what יהוה has commanded: 3 If a householder makes a vow to יהוה or takes an oath imposing an obligation on himself, he shall not break his pledge; he must carry out all that has crossed his lips.
For a biography of Itzik Mangere in English and Yiddish see Week 1.
The judge Yiftakh (Jephthah) had just won a battle over the Ammonites, and vowed he would give the first thing that came out of his house as a burnt offering to God. However, his only child, an unnamed daughter, came out to meet him dancing and playing a tambourine (v. 34). She encourages him to fulfill his vow (v. 36) but asks for two months to weep for her virginity (v. 38). After this period of time, Jephthah fulfilled his vow and offered his daughter. Wikipedia
The story is a cautionary tale against making rash vows.
יפֿתּחס טאָכטער
באָרװעס אין פּראָסטן סיצנקלײדל, אַ זונרױז אין די האָר,
שטײט זי אױף דער שװעל פֿון איר געצעלט און פֿיבערט, װאַרט.
די אױגן אָנגעשפּיזט צום שליאַך. צי האָט ער אָפּגענאַרט,
דער חלום, װאָס האָט איר אַלץ געװיזן בולט־קלאָר?
װאָס שטױבט זיך דאָרט בײַם האָריזאָנט ? ס’איז װאָר, ס’איז װאָר:
אַ מחנה רײַטערס. אַ שופֿר שאַלט. און זײ פֿאָרױס —
דער שופֿט פֿון ישׂראל. די באָרד אַ װילד־פֿאַרװאַקסענע, די אױגן גרױס,
ער טראָגט דעם נצהון אױף זײַן שפּיז. אַן אָפּגעהאַקטער קאָפּ מיט לאַנגע האָר.
זי לאָזט זיך לױפֿן אָן אַן אָטעם גיך. און אַלע װעגן
נעמען זיך צונױף און שטראַלן פֿאַרביק איר אַנטקעגן.
ס’איז זונפֿאַרגאַנג. די שפּיזן פֿון די רײַטערס בליצן רױט.
דער שופֿט װינקט צו איר „אַװעק“, נאָר זי לױפֿט װײַטער, װײַטער,
אָט כאַפּט זי אָן דאָס צײַמל פֿנעם פֿערד בײַם ערשטן רײַטער —
ס’איז איר פֿאָטער, און זײַן פּנים איז אַ שטרענגע מאַסקע: טױט.
מדרש איציק, ירושלים 1969
YIFTAKH’S DAUGHTER
Barefoot in a calico dress, a sunflower in her hair,
She stands on the entrance to her tent excitedly, and waits.
Her eyes fixed on the dirt road. Did it lie,
That dream that showed her everything so very clearly?
What is all that dust there, on the horizon? Yes, it’s true, it’s true:
A host of riders. A trumpet blows. And they move forward —
The judge in Israel. His beard wildly overgrown, his eyes big,
He carries victory on his spear. Hair so long on chopped off head.
She starts to run, breathless, quick. And all roads ahead
Come together beaming colorfully towards her.
It’s sundown. The riders’ spears are flashing red.
The judge winks to her, “Go away,” but she keeps running, running,
Now she grabs the bridle of the first horseback rider —
It’s her father, and his face is a rigid mask: dead.
Literal translation, Sheva Zucker
Yiftakhs tokhter
borves in prostn sitsnkleydl, a zunroyz in di hor,
shteyt zi oyfder shvel fun ir getselt un fibert, vart.
di oygn ongeshpizt tsum shlyakh. tsi hot er opgenart,
der kholem, vos hot ir alts gevizn boylet klor?
vos shtoybt zikh dort baym horizont? s’iz vor, s’iz vor:
a makhne rayters. a shoyfer shalt. un zey foroys —
der shoyfet fun yisroel. di bord a vild-farvaksene, di oygn groys,
er trogt dem nitsokhn oyf zayn shpiz.an opgehakter kop mit lange hor.
zi lozt zikh loyfn on an otem gikh. un ale vegn
nemen zikh tsunoyf un shtraln farbik ir antkegn.
s’iz zunfargang. di shpizn fun di rayters blitsn royt.
der shoyfet vinkt tsu ir “avek”, nor zi loyft vayter, vayter,
ot khapt zi on dos tsayml funem ferd baym ershtn rayter —s’iz ir foter, un zayn ponem iz a shtrenge maske: toyt.
medresh itsik, yerusholayem 1969
Tsilye Dropkin, Dos lid fun a gets-dinerin
31 15And Moses said unto them: ‘Have ye saved all the women alive? 16Behold, these caused the children of Israel, through the counsel of Balaam, to revolt so as to break faith with the LORD in the matter of Peor, and so the plague was among the congregation of the LORD.
לא: 15 און משה האָט צו זײ געזאָגט: האָט איר געלאָזט לעבן אַלע װײַבספּאַרשױנען? 16 דאָס האָבן זײ דאָך, אױף דעם אָנרעד פֿון בִלעָמען, געבראַכט די קינדער פֿון ישׂראל צו באַגײן אַ פֿעלשונג אָן גאָט, אין דער מעשׂה פֿון פּעוֹר, און די מגפֿה איז געװען אױף דער עדה פֿון גאָט.
For a biography of Celia Dropkin in English, click here.
For a biography of Celia Dropkin in Yiddish, click here.
דאָס ליד פֿון אַ געצן־דינערין
שטילערהײט בין איך אין טעמפּל
הײַנט פֿאַר טאָג געקומען.
אַך, װי שײן איז ער, מײַן אָפּגאָט,
אױסגעצירט מיט בלומען.
קײנעם האָב איך ניט געטראָפֿן
אין דעם טעמפּל אַלטן,
בין איך האַסטיק צוגעלאָפֿן
צו דעם אָפּגאָט קאַלטן.
מײַן כיטאָן האָב איך געלאָזן
פֿון די אַקסלען פֿאַלן
נאַקעט, דורשטיק צו מײַן אָפּגאָט
בין איך צוגעפֿאַלן.
מיט צערײצטע הײסע גלידער
האָב איך אים געאָרעמט
ביז מײַן ליבער, גרױסער אָפּגאָט
האָט זיך הײס צעװאַרעמט.
איך האָב דערפֿילט מיט זיסן אימפּעט,
אַז איך פֿאַל אַנידער,
האָט דער װײַרעך דאָס באַרױשט מיך
צי מײַן אָפּגאָטס גלידער?
שטילערהײט בין איך אין טעמפּל
הײַנט פֿאַר טאָג געקומען.
אַך, װי שײן איז ער, מײַן אָפּגאָט
אױסגעצירט מיט בלומען.
אין הייסן ווינט, 1935, 1959
THE SONG OF AN IDOL WORSHIPPER
Quietly to the temple
I came today at dawn,
Oh, how beautiful he is, my idol,
Adorned with flowers.
No one did I meet
In the temple so old,
So hastily I ran
To the idol so cold.
I let my tunic
From my shoulders fall
Naked, thirsty I
Threw myself at my idol.
With hot excited limbs
I embraced him
Until my dear, great idol
Was hotly aroused.
With sweet ardor I felt
Myself falling before him
Did the incense intoxicate me
Or was it my idol’s limbs?
Quietly to the temple
I came today at dawn,
Oh, how beautiful he is, my idol,
Adorned with flowers.
Literal translation: Sheva Zucker
dos lid fun a getsn-dinerin
shtilerheyt bin ikh in templ
haynt fartog gekumen.
akh, vi sheyn iz er, mayn opgot,
oysgetsirt mit blumen.
keynem hob ikh nit getrofn
in dem templ altn,
bin ikh hastik tsugelofn
tsu dem opgot kaltn.
mayn khiton hob ikh gelozn
fun di akslen faln
naket, durshhtik tsu mayn opgot
bin ikh tsugefaln.
mit tsereytste heyse glider
hob ikh im georemt
biz mayn liber, groyser opgot
hot zikh heys tsevaremt.
ikh hob derfilt mit zisn impet,
az ikh fal anider,
hot der vayrekh dos baroysht mikh
tsu mayn opgots glider?
shtilerheyt bin ikh in templ
haynt far tog gekumen.
akh, vi ehyn iz er, mayn opgot
oysgetsirt mit blumen.