Mame – Audio
English follows Yiddish.
געלע שװײד פֿישמאַן (1925
איז געבױרן געװאָרן אין שטאָט ניו־יאָרק בײַ אימיגראַנטישע עלטערן. זי האָט זיך געלערנט אין די ייִדישע שולן פֿון שלום־עליכם־פֿאָלק־אינסטיטוט (פֿאָלקשול, מיטלשול און לערער־סעמינאַר) און האָט אױך גראַדויִרט פֿון ייִדישן לערער־סעמינאַר אין מאָנטרעאָל, קאַנאַדע. זֿי איז געווען אַ לאַנגיאָריקע לערערין אין די ייִדיש־װעלטלעכע שולן אױף אַלע ניװאָען און האָט אױך אױך געלערנט די ייִדישע שפּראַך און ליטעראַטור אין ישיבֿה־אוניװערסיטעט און סטערן־קאָלעדזש אין ניו־יאָרק. זי האָט אײַנגעפֿירט עקספּערימענטאַלע ייִדיש־קלאַסן אין עטלעכע מאָדערן־אָרטאָדאָקסישע טאָגשולן אין ניו־יאָרק.
זי האָט אַרױסגעגעבן אַ סך פּעדאַגאָגישע מאַטעריאַלן און אַן אָנהײבער־טעקסטביכל שלום־עליכם, קינדער, 1961 און געהאָלפֿן איבערזעצן אַ ביכל תּחינות בזכות אמהות/The Merit of Our Mothers (היברו יוניִאָן קאָלעדזש פּרעס, 1992). זי איז די פֿאַרלײגערין פֿון דעם אַרכיװ פֿון די ייִדיש־װעלטלעכע שולן אין סטאַנפֿאָרד–אוניװערסטיטעט װאָס זאַמלט צונױף, קאַטאַלאָגירט און פֿאַרשפּרײט די מאַטעריאַלן געשאַפֿן במשך די דורות אין די שולן. זֿי און איר מאַן, ד”ר שיקל פֿישמאַן, האָבן דרײַ זין וועמען זיי האָבן דערצויגן אין אַ טראַדיציאָנעלער ייִדיש־רעדנדיקער היים.
מאַמע
דאָס אױג װאָס בײַ דער זײַט
פֿון האַרצן
האָב איך מיר אײנע אַלײן
קאַליע געמאַכט
כ’האָב דיך ניט געפֿאָלגט
מאַמע
אָן אויפֿהער פֿליסן־פֿליסן
טרערן
עד־עין זע איך ניט קיין סוף
מאַמע
זאָל איך װערן בלינד?
אין שטילע שעהען, כּתּבֿ: האָבאָקען, ניו־דזשערסי, 200
MAME
Dos oyg vos bay der zayt
fun hartsn
hob ikh mir eyne aleyn
kalye gemakht
kh’hob dikh nit gefolgt
mame
on ufher flisn-flisn
trern
ad-ayen ze ikh nit kin sof
mame
zol ikh vern blind?
In shtile shoen, ktav: Hoboken, N”dzh, 2002
Gella Schweid Fishman (1925 –
was born in New York city to immigrant parents. She attended the Yiddish schools of the Sholem Aleichem Folk Institute (elementary, middle school and teachers’ seminary) and also graduated from the Yiddish Teachers’ Seminary in Montreal, Canada. She taught for many years in the secular Yiddish schools at all levels and also taught Yiddish language and literature at Yeshiva University and Stern College, all in New York. She introduced experimental Yiddish classes in several Modern Orthodox dayschools in New York.
She created many pedagogical materials as well as a beginner’s textbook, Sholem-aleykhem, kinder (Hello, Children), 1961 and was among the translators of a book of tkhines (women’s prayers) Biskhus imoes/The Merit of Our Mothers (Hebrew Union College Press, 1992). She is the creator and founder of the archive of the Yiddish secular schools in Stanford University which collects, catalogues and disseminates the materials created during this chapter of Jewish education. She and her husband, Dr. Joshua Fishman, have three sons whom they raised in a Yiddish-speaking, traditional home.
Mamme
The eye at the side
of my heart
was damaged by me
all by myself.
I didn’t listen to you
Mamme.
No stopping the flow
of tears.
Still there is no end in sight
Mamme
Should I go blind?
Tr. Gella Fishman and Sheva Zucker