Mayn shtam redt – Audio

English follows Yiddish.

אַנאַ מאַרגאָלין (1887 ― 1952)

איז געבױרן געװאָרן אין דער שטאָט בריסק דליטע, דעמאָלט אין רוסלאַנד. זי איז געװען דאָס אײנציקע קינד פֿון מנחם און דבֿורה־לאה לעבענסבױם און האָט אין דער אמתן געהײסן ראָזע לעבענסבױם. זי איז געװען אַ סך נעענטער צו דעם טאַטן, אַ משׂכּיל, אַן אינטעלעקטואַל און אַ ציִוניסט װי צו דער מאַמען װאָס איז געװען זײער אַ שײנע אָבער ניט קיין געבילדעטע פֿרױ. דער טאַטע האָט זיך אָפּגעגעבן דערמיט אַז ראָזע זאָל האָבן אַ גוטע רוסישע און העברעיִשע דערציִונג. זי האָט צװײ מאָל אימיגרירט קײן אַמעריקע: צו ערשט אין 1906. זי איז דעמאָלט געבליבן עטלעכע יאָר, האָט זיך צוריקגעקערט קײן װאַרשע, האָט חתונה געהאַט מיט דעם העברעיִשן פּאָעט משה סטאַװסקי, האָט מיט אים עולה געװען קײן פּאַלעסטינע, געבױרן אַ זון, האָט זיך געגט מיט סטאַװסקין און האָט געמוזט פֿאַרלאָזן איר זון װעמען זי האָט מער קײן מאָל אין לעבן נישט געזען.

אין  1914 האָט זי  זיך צום צװײטן מאָל באַזעצט אין אַמעריקע, דאָס מאָל אױף צום בלײַבן. אין ניו־יאָרק האָט זי געאַרבעט װי אַ זשורנאַליסט. אונטער איר אײגענעם נאָמען האָט זי רעדאַקטירט אַ װאָכנדיקן איבערבליק „אין דער פֿרױען װעלט” אין דער צײַטונג דער טאָג. זי איז געװען פֿון די געצײלטע פֿרױען צו זײַן אַ פֿולער מיטגליד פֿון דער רעדאַקציע פֿון אַ ייִדישער צײַטונג און האָט אָנגעהאַלטן דעם פּאָסטן ביז 1920. פֿאַר איר טױט האָט זי װײַטער צוגעשטעלט װאָכנדיקע רובריקן פֿאַרן טאָג אונטערן פּסעװדאָנים קלאַראַ לעװין. געזאָגט האָט זי אַז זי האָט פֿײַנט צו שרײַבן זשורנאַליסטיק, און ספּעציעל דעם פֿרױען־איבערבליק װאָס, זי האָט געפֿילט, האָט דעגראַדירט זי בפֿרט  און פֿרױען בכלל אָבער פֿון דעם שרײַבן האָט זי געצױגן איר חיונה. זי האָט אָנגעהױבן צו שרײַבן פּאָעזיע אין 1922 אונטערן פּסעװדאָנים אַנאַ מאַרגאָלין און אין 1929 האָט זי אַרױסגעגעבן די זאַמלונג לידער, איר אײנציק ביכל. פֿון 1929—1934 האָט זי געשריבן אַ 20 לידער, פֿון װעלכע אַרום 5־6 זײַנען אָפּגעדרוקט געװאָרן, װי אױך אַ 20 פֿראַגמענטן. די לידער זענען דורכגעדרונגען מיט אַ געפֿיל פֿון שאַנד. אין 1934 איז איר פּאָעטישע שטים אַנטשװיגן געװאָרן אָבער זי האָט װײַטער געשריבן פֿאַרן טאָג. די לעצטע אַכט יאָר פֿון איר לעבן, 1944―1952, האָט אַנאַ מאַרגאָלין געליטן פֿון פּחדים און דעפּרעסיע און זי האָט זיך איזאָלירט פֿון אַלעמען אַחוץ איר דריטן מאַן, דעם פּאָעט ראובֿן אײַזלאַנד. אַכט יאָר פֿאַר איר טױט האָב זי אָנגעשריבן דאָס ליד (פֿון װעלכן מיר ברענגען דאָ אַ פֿראַגמענט) װאָס זי האָט געװאָלט מע זאָל אױסקריצן אױף איר מצבֿה:

זי מיט די קאַלטע מאַרמאָרענע בריסט
און מיט די שמאָלע ליכטיקע הענט,
זי האָט איר לעבן פֿאַרשװענדט
אױף מיסט, אױף גאָרנישט.

דאָס ליד “מײַן שטאַם רעדט” איז, לױט מײַן מײנונג, אײנס פֿון די גרעסטע לידער אין דער ייִדישער ליטעראַטור. אין אַן אַרטיקל אין טאָג, יולי 27, 1952, ניט לאַנג נאָך מאַרגאָלינס טױט, האָט דער פּאָעט איציק מאַנגער עס אָנגערופֿן, “אײנס פֿון די גרעסטע לידער אין דער װעלט־פּאָעזיע” און האָט זי פֿאַרגליכן צו די גרױסע װעלט־פּאָעטעסעס. כאָטש אין דעם ליד דערמאָנט מאַרגאָלין ניט דירעקט די מאַמע אָדער דעם טאַטן איז קלאָר אַז די מענער אין דער צװײטער סטראָפֿע, די סוחרים פֿון לײַפּסק און פֿון דאַנסק, זײַנען באַזירט אױף דעם טאַטן, דעם משׂכּיל און סוחר, און די “פֿרױען װי געצן באַצירט מיט בריליאַנטן” דערמאָנען אין דער מאַמען. אַלע פֿרױען גיבן איר איבער אַ ירושה פֿון טרױער און שװײַגן, און גיבן אָנצוהערן פֿאַר װאָס זי האָט ניט “דערקען[ט] מײַן [איר] קול” און העלפֿן אפֿשר צו פֿאַרשטײן פֿאַר װאָס דאָס װוּנדער שײנע קול איז אַנטשװיגן געװאָרן שפּעטער אין לעבן.

מײַן שטאַם רעדט

מײַן שטאַם:
מענדער אין אַטלעס און סאַמעט,
פּנימער לאַנג און בלײכזײַדן,
פֿאַרחלשטע גלוטיקע ליפּן.
די דינע הענט צערטלען פֿאַרגעלטע פֿאָליאַנטן.
זײ רעדן אין טיפֿער נאַכט מיט גאָט.

און סוחרים פֿון לײַפּסק און פֿון דאַנסק.
בלאַנקע מאַנקעטן. אײדעלער סיגאַרן־רױך.
גמרא־װיצן. דײַטשע העפֿלעכקײטן.
דער בליק איז קלוג און מאַט,
קלוג און איבערזאַט.
דאָן־זשואַנען, הענדלער און זוכער פֿון גאָט.

אַ שיכּור,
אַ פּאָר משומדים אין קיִעװ.

מײַן שטאַם:
פֿרױען װי געצן באַצירט מיט בריליאַנטן,
פֿאַרטונקלט רױט פֿון טערקישע טיכער,
שװערע פֿאַלדן פֿון סאַטין־דע־לעאָן.
אָבער דאָס לײַב איז אַ װײנענדיקע װערבע,
אָבער װי טרוקענע בלומען די פֿינגער אין שױס,
און אין די װעלקע פֿאַרשלײערטע אױגן
טױטע לוסט.

און גראַנד־דאַמען אין ציץ און אין לײַװנט,
ברײטבײניק און שטאַרק, און באַװעגלעך,
מיטן פֿאַראַכטעלכן לײַכטן געלעכטער,
מיט רויִקע רײד און אומהײמלעכן שװײַגן.
פֿאַר נאַכט בײַם פֿענצטער פֿון אָרעמען הױז
װאַקסן זײ װי סטאַטועס אױס.
און עס צוקט דורך די דעמערנדע אױגן
גרױזאַמע לוסט.

און אַ פּאָר,
מיט װעלכע איך שעם זיך.

זײ אַלע, מײַן שטאַם,
בלוט פֿון מײַן בלוט
און פֿלאַם פֿון מײַן פֿלאַם,
טױט און לעבעדיק אױסגעמישט,
טרױעריק, גראָטעסק און גרױס
טראַמפּלען דורך מיר װי דורך אַ טונקל הױז.
טראַמפּלען מיט תּפֿילות און קללות און קלאָג,
טרײסלען מײַן האַרץ װי אַ קופּערנעם גלאָק,
עס װאַרפֿט זיך מײַן צונג,
איך דערקען ניט מײַן קול —
מײַן שטאַם רעדט.
      לידער, 1929, 1991 ‏

MAYN SHTAM REDT

Mayn shtam:
Mender in atles un samet,
Penemer lang un bleykhzaydn,
Farkhaleste glutike lipn.
Di dine hent tsertlen fargelte folyantn.
Zey redn in tifer nakht mit got.

Un sokhrem fun Laypsk un fun Dansk.
Blanke manketn. Eydeler sigarn-roykh.
Gemore-vitsn. Daytshe heflekhkeytn.
Der blik iz klug un mat,
Klug un iberzat.
Don-zhuanen, hendler un zukher fun got.

A shiker,
A por meshumodem in Kiev.

Mayn shtam:
Froyen vi getsn batsirt mit brilyantn,
Fartunklt royt fun terkishe tikher,
Shvere faldn fun satin-de-leon.
Ober dos layb iz a veynendike verbe,
Ober vi trukene blumen di finger in shoys,
Un in di velke farshleyerte oygn
Toyte lust.

Un grand-damen in tsits un in layvnt,
Breytbeynik un shtark, un baveglekh,
Mitn farakhtelkhn laykhtn gelekhter,
Mit ruike reyd un umheymlekhn shvaygn.
Far nakht baym fentster fun oremen hoyz
Vaksn zey vi statues oys
Un es tsukt durkh di demernde oygn
Groyzame lust.

Un a por,
Mit velkhe ikh shem zikh.

Zey ale, mayn shtam,
Blut fun mayn blut
Un flam fun mayn flam,
Toyt un lebedik oysgemisht,
Troyerik, grotesk un groys
Tramplen durkh mir vi durkh a tunkl hoyz.
Tramplen mit tfiles un kloles un klog,
Treyslen mayn harts vi a kupernem glok,
Es varft zikh mayn tsung,
Ikh derken mit mayn kol –
Mayn shtam redt.
Lider, 1929, 1991

Anna Margolin (1887 – 1952)
was born Rosa Lebesnboym in Brest-Litovsk (Brisk), Lithuania, the only child of Menakhem and Dvoyre-Leye Lebensboym. She was much more attached to her father who was a maskil (proponent of the Enlightenment), an intellectual  and a merchant, and whom she saw as a very dashing figure than to her mother who was very beautiful but uneducated. Her father saw to it that Rosa receive a good Russian and Hebrew education. She immigrated to America twice. She came first in 1906, stayed for several years, returned to Warsaw where her father lived, married the Hebrew poet Moyshe Stavsky, moved to Palestine with him, gave birth to a son, left her husband and was forced to give up her son whom she never saw again. She arrived in America in 1914, this time to stay.
In New York she worked as a journalist, editing the woman’s page “tIn der froyen Velt” (In the women’s world) of the newspaper Der tog under her own name. One of the few women to ever serve as a full member of the editorial staff of a Yiddish newspaper, she continued in that position until 1920. AFter 1920 she continued to write weekly columns for Der tog under the name “Clara Levin” until several years before her death. She claimed to hate journalism, and particularly hated editing the women’s page, which she felt degraded her personally and women in general, yet it was this writing that sustained her financially.
She began writing poetry in 1922 under the pseudonym “Anna Margolin” and in 1929 she published Lider, her only book. From 1929-1934 she wrote about 20 poems, of which  5 or 6 were published and the same number (20)  of fragments. These poems are permeated by a feeling of shame. In 1934 her poetic voice fell silent and she spent the last eight years of her life, from 1944-1952, beset by fears and depression and this feeling of shame. In those years, according to her third husband, the poet Reuven Iceland, she left the house only 12 times and that often against her will. She was apparently so afflicted by self doubt and depression that 8 years before she died she had this poem (of which this is a fragment), engraved on her tombstone.
She with the cold marble breasts
And with the slender luminous hands.
She dissipated her life
On rubbish, on nothing.

The poem “Mayn shtam redt” (My ancestors speak)  is, to my mind, one of the great poems in Yiddish literature. In an article in Der Tog, July 27, 1952, shortly after Margolin’s death, the poet Itsik Manger called it “one of the great poems in world poetry,” and compared her to some of the great female poets. Although Margolin does not directly mention her mother or her father in this poem it is clear that the men in the second stanza, the merchants from Leipzig and Danzig, are modeled after her father, the dashing intellectual and merchant, and the “Women bejewelled in diamonds like icons” are reminiscent of her mother. All of the women bequeath to her a legacy of sorrow and silence, suggesting why she does not “know my [her] own voice” and  perhaps helping to explain why that exquisite voice fell silent later in life.

My Ancestors Speak

My ancestors:
Men in satin and velvet,
faces long and silky pale.
faintly glowing lips
and thin hands caressing faded folios.
Deep into the night they speak with God.

Merchants from Leipzig and Danzig
with clean cuffs, smoking fine cigars.
Talmudic wit. German niceties.
Their look is clever and lacklustre,
clever and self-satisfied.
Don Juans, dealers and seekers of God.

A drunkard,
a pair of converts in Kiev.

My ancestors:
Women bejewelled in diamonds like icons,
darkly crimsoned by Turkish shawls,
and heavy folds of Satin-de-Lyon.
But their bodies are weeping willows,
the fingers in their laps like withered flowers,
and in their faded, veiled eyes
lifeless desire.

Grand ladies in calico and linen,
broad-boned, strong and agile,
with their contemptuous, easy laughter,
with calm talk and uneasy silence.
At dusk, by the window of the humble house
they sprout like statues.
And coursing through their dusky eyes
cruel desire.

And a pair
I am ashamed of.

All of them, my ancestors,
blood of my blood,
flame of my flame,
dead and living mixed together,
sad, grotesque, immense.
They trample through me as through a dark house.
Trampling with prayers, and curses, and wailing,
rattling my heart like a copper bell,
my tongue quivers,
I don’t know my own voice –
My ancestors speak.
Tr. Shirley Kumove
Drunk From The Bitter Truth: The Poems Of Anna Margolin, edited, translated, and an introduction by Shirley Kumove, 2005.