THIS WEEK
H. Leyvik, אויף די וועגן סיבירער, On the Roads of Siberia
Yehude-Leyb Teler, מבול, Flood
Aleksander Shpiglblat, מיגלעך, It’s Possible
Eli Basse, איך בין אַ ליטוואַק, זי איז אַ גאַליץ, I’m a Litvack and She’s a Galitz
Leyvik Af di vegn sibirer
7: 4 For yet seven days, and I will cause it to rain upon the earth forty days and forty nights; and every living substance that I have made will I blot out from off the face of the earth.’ 5 And Noah did according unto all that the LORD commanded him.
6And Noah was six hundred years old when the flood of waters was upon the earth. 7And Noah went in, and his sons, and his wife, and his sons’ wives with him, into the ark, because of the waters of the flood. JPS 1917
8: 18 And Noah went forth, and his sons, and his wife, and his sons’ wives with him; JPS, 1917
ז: 4 װאָרום אין זיבן טעג אַרום, מאַך איך רעגענען אױף דער ערד פערציק טעג און פערציק נעכט, און איך װעל אָפּמעקן דעם גאַנצן באַשטאַנד װאָס איך האָב געמאַכט, פֿון דעם געזיכט פֿון דער ערד. 5 און נח האָט געטאָן אַזױ װי אַלץ װאָס גאָט האָט אים באַפױלן. 6 און נח איז געװען זעקס הונדערט יאָר אַלט, װען דער מבול איז געװען אױף דער ערד.
ח: 18 איז אַרױסגעגאַנגען נח, און זײַנע זין, און זײַן װײַב, און זײַנע זינס װַײבער, מיט אים.
What must it be like to leave a place, even a place of confinement or imprisonment, and wonder whether a trace of you will be left behind? The first time I read this poem I read it as a question, then I noticed that it was not a question but a statement. I think both interpretations work. In 1906 Leivick was a arrested for Bundist anti-tsarist activity and was then sentenced to four years of forced labor and then exile for life in Siberia. In 1912 he reached Siberia and excaped in 1913 making his way to America. Siberia and was freed.
For a biography of the poet H. Leivick, click here.
אױף די װעגן סיבירער
אױף די װעגן סיבירער
קען עמעץ נאָך איצטער געפֿינען אַ קנעפּל, אַ שטריקל
פֿון מײַנס אַ צעסריסענעם שוך,
אַ רימענעם פּאַס, פֿון אַ לײמענעם קריגל אַ שטריקל,
אַ בלעטל פֿון הײליקן בוך.
אױף די טײַכן סיבירער
קען עמעץ נאָך איצטער געפֿינען אַ צײכן, אַ שפּענדל
פֿון מײַנס אַ דערטרונקענעם פּליט;
אין װאַלד—אַ פֿאַרבלוטיקט־פֿאַרטריקנטן בענדל,
אין שנײ—אײַנגעפֿרױרענע טריט.
ה. לייוויק
ON THE ROADS OF SIBERIA
Even now
on the roads of Siberia
you can find
a button,
a shred of one of my shoelaces, a belt,
a bit of broken cup,
a leaf of Scripture.
Even now
on the rivers of Siberia
you can find
some trace:
a scrap of the raft
the river swallowed;
in the woods
a bloodied swatch dried stiff;
some frozen footprints
over the snow.
Tr. CynthiaOzick, PenguinBook of YiddishVerse,1987
oyf di vegn sibirer
oyf di vegn sibirer
ken emets nokh itster gefinen a knepl, a shtrikl
fun mayns a tserisenem shukh,
a rimenem pas, fun a leymenem krigl a shtrikl,
a bletl fun heylikn bukh.
oyf di taykhn sibirer
ken emets nokh itster gefinen a tseykhn,
a shpendl fun mayns a dertrunkenem plit;
in vald—a farblutikt-fartrikntn bendl,
in shney—ayngefroyrene trit.
Teler Mabl
7: 17 And the flood was forty days upon the earth; and the waters increased, and bore up the ark, and it was lifted up above the earth. 18And the waters prevailed, and increased greatly upon the earth; and the ark went upon the face of the waters. 19And the waters prevailed exceedingly upon the earth; and all the high mountains that were under the whole heaven were covered. JPS, 1917
ז: 17 און דער מבול איז געװען פערציק טעג אױף דער ערד, און די װאַסערן האָבן זיך געמערט, און זײ האָבן געטר ָאגן די תּבֿה, און זי האָט זיך אױ ֿפגעהױבן איבער דער ערד. 18 און די װאַסערן האָבן זיך געשט ַארקט, און האָבן זיך זײער געמערט אױף דער ערד, און די תּבֿה איז געג ַאנגען אױף דער אױבערפלעך פֿון די װאַסערן. 19 און די װאַסערן האָבן זיך זײער זײער געשט ַארקט אױף דער ערד;און עס זײַנען פֿאַרדעקט געװ ָארן אַלע הױכע בערג װאָס אונטערן גאַנצן הימל.
For a biography of Yude-Leyb (Judd) Teler, click here.
מבול
דער מוח איז שױן אָפּגעשניטן
פֿון יבשה.
דאָס לײַב
פֿלײצט
פֿאַרפֿלײצט
און פּענטעט װי מיט װאַסערשטריק
די קנעכלעך, די קני,
און די דיך
פֿון לעצטן
קלאָרן געדאַנק.
די שטראָמען זאַמלען זיך
און שטײַגן צום מוח:
דאָס לײַב צענעמט אונדז
זין בײַ זין
און שװענקט אונדז אַרױס
צום ים.
אונדזער פֿאַרשראָקן קול
טיקט זיך
ווי אַ זעגל
צװישן די װאַסער־קאַמען.
דער טאָג איז דין װי גלאָז;
אַ װאָלקן בלוטיקט
אינעם שנאָבל
פֿון דער זון.
יהודה־לייב טעלער, פֿון „דרײַ לידער פֿון קאָשמאַר”
דורך ייִדישן געמיט, תּל־אָבֿיבֿ, 1975
THE FLOOD
The brain—cut off
From the land.
The flesh flows
Floods
And shackles
As with water-ropes
The ankles, the knees,
The groin
of the last
Clear thought.
Streams assemble
And rise
To the brain:
The flesh
Dismembers us
Sense from sense
And drains us out
To the sea.
Our frightened voice
Ducks
Like a sail
Between the water-crests.
The day is thin as glass;
A cloud bleeds
In the beak
Of the sun.
Tr. B. and B. Harshav, American Yiddish Poetry:
A Bilingual Anthology, UC Press, 1986
mabl
der moyekh iz shoyn opgeshnitn
fun yaboshe.
dos layb
fleytst
farfleytst
un pentet
vi mit vaser-shtrik
di knekhlekh, di kni,
un di dikh
fun letstn
klorn gedank.
di shtromen zamlen zikh
un shtaygn tsum moyekh:
dos layb tsenemt undz
zin bay zin
un shvenkt undz aroys
tsum yam.
undzer farshrokn kol
tikt zikhtsvishn di vaser-kamen.
der tog iz din vi gloz;
a volkn blutikt
inem shnobl fun der zun.
Yehuda-Leyb Teler
Shpiglblat Miglekh
9: 11 And I will establish My covenant with you; neither shall all flesh be cut off any more by the waters of the flood; neither shall there any more be a flood to destroy the earth.’ 12 And God said: ‘This is the token of the covenant which I make between Me and you and every living creature that is with you, for perpetual generations: 13 I have set My bow in the cloud, and it shall be for a token of a covenant between Me and the earth.
ט: 11 און איך װעל אױפֿשטעלן מַײן בונד מיט אײַך, און עס װעלן מער ניט פֿאַרשניטן װערן אַלע לַײבער פֿון אַ מבול-געװיסער, און עס װעט מער ניט זַײן קײן מבול אומצוברענגען די ערד. 12 און גאָט האָט געזאָגט: דאָס איז דער צײכן פֿון דעם בונד װאָס איך גיב צװישן מיר און צװישן אַײך, און צװישן יעטװעדער לעבעדיקער באַשעפֿעניש װאָס מיט אַײך, אױף אײביקע דורות: 13 מַײן בױגן האָב איך אַרײַנגעטאָן אין װאָלקן, און ער װעט זַײן פֿאַר אַ צײכן פֿון בונד צװישן מיר און צװישן דער ערד.
For a biography of Alexander Shpiglblat/Spiegelblatt, click here.
For a biography of Alexander Shpiglblat/Spiegelblatt in Yiddish, click here.
מיגלעך
אֶת קַשְׁתִּי נָתַתִּי בֶּעָנָן…
מיגלעך,
כּבֿיכול זאָל בקרובֿ
מיט אַ װאָלקנשװאָם
אַ װיש טאָן
איבער זײַנע זיבן הימלען
און פֿאַרמעקן די פּאַליטרע
פֿונעם רעגן־בױגן,
װי מע מעקט, אַ שטײגער, אױס
דאָס געשריפֿטס
פֿון אַ שװאַרצן טאָװל.
װיל ער אפֿשר,
כּבֿיכול,
פֿון דער אײביקײט פֿאַרלעשן
די קאָליריקע הבֿטחה
פֿון בראשית ט, י”א?
מיגלעך,
מיגלעך.
אַלכּסאנדר שפּיגלבלאַט, געטונקען אין האָניק־צער, תּל־אָבֿיבֿ, 2009
IT’S POSSIBLE
I have set my bow in the cloud. Genesis 9:13
It’s possible that
God, as it were, might soon
With a sponge cloud
Wipe His hand over
His seven heavens
And wipe out the palette
of the rainbow,
As one erases, for example,
The writing
On a black slate.
Does He perhaps want to
As it were,
Extinguish for all eternity
The colorful covenant
Of Genesis 9:11?
It’s possible,
It’s possible.
Alexander Spiegelblatt
Tr. Sheva Zucker
miglekh
miglekh,
kavyokhl zol bekorev
mit a volknshvom
a vish ton
iber zayne zibn himlen
un farmekn di palitre funem regn-boygn,
vi me mekt, a shteyger, oys dos geshrift|s
fun a shvartsn tovl.
vil er efsher,
kavyokhl,
fun der eybikeyt farleshn
di kolirike havtokhe
fun breyshes t, yud”allef?
miglekh,
miglekh.
aleksander shpiglblat
Eli Basse , איך בין אַ ליטוואַק, זי איז אַ גאַליץ I’m a Litvak and She’s a Galitz sung by Hy Wolfe, new musical arrangement by Herbert Kapaln, on Yiddish Songs for the Soul, available from cycobooks@aol.com.
11: 7 Come, let us go down, and there confound their language, that they may not understand one another’s speech.
יא: 7 קומט לאָמיר אַראָפּנידערן, און צעמישן דאָרטן זײער שפּראַך, אַז זײ זאָלן ניט פֿאַרשטײן אײנער דעם אַנדערנס שפּראַך.
For a biography of Eli Basse click here. (There may be a paywall).
I’m a Litvak and She’s a Galitz/, איך בין אַ ליטוואַק, זי איז אַ גאַליץ
From my wife I’ve got such aggravation,
She’s driving me out from mine wits.
She’s from a different denomination:
I’m a Litvak and She’s a Galitz.
We’re happily married,
I don’t want to squawk,
We understand each other completely,
Except when we talk.
I say muter,* zogt zi miter.* mother
S’iz mir biter.* Things aren’t going well
Ikh zog puter, zogt zi piter.* butter
What’s the difference
Muter/miter,
Piter, oy how I shvitz.
Cause I’m a Litvak
And she’s a Galitz.
She’s driving me crazy
What a marriage such umglikn,* misfortunes, calamities
She don’t even know a chick’n is a tsikn.
She keeps kick’n how I’m speak’n,
Says I put on the Ritz
‘Cause I’m a Litvak
And she’s a Galitz.
I love my darling, there is no one finer,
In Minski or Pinsk or even Carolina.
But when I call her sheyne zogt zi shayne* pretty one, she says pretty (in Galitsyaner dialect)
Aza modnem Yidish redt men nor in China!* Such a strange Yiddish is spoken only in China
So vos teyg es, * she says toyg es, What’s the use?
Every time that I breygez she gets broygez* angry
I’ll call it quits—
‘Cause I’m a Litvak
And she’s a Galitz.
I say gey, zogt zi gay* I say go, she says go (in Galitsayner dialect)
I say shtey, zogt zi shtay* I say stand she says stand (in Galitsayner dialect)
I say oy, zogt zi ay
Oy vey, ay, vay vay
Vay did I ever get married, huh?
I say groz, zogt zi grus,* I say grass, she says grass (in Galitsyaner)
I say voz, zogt zi vus,* I say what, she says what (in Galitsyaner)
I say bloz, zogt zi bluz,* I say blow, she says blow (in Galitzaner dialect)
I say, do me a favor
Zol dir bluzn di nuz… May your nose blow.
How’s she’s talkin’ don’t mean not’n
Such a language is forgot’n
I say rutn, she says ratn* advise
Zog ikh ruakh in tatns tatn.* The devil take your father/damn your father.
So vos teyg es, she says toyg es,
Every time that I get breygez angry
she gets … angry.
So vos teyg es,
breygez, broyges,
I’ll call it quits
‘Cause I’m a Litvak
A plain, simple Litvak
And she’s, she’s epes* fun another voyld somehow from another world
Yes she’s a Gana na na na…
She’s a Galitz.
Words and music Eli Basse