THIS WEEK
Itsik Manger, די באַלאַדע פֿון דעם לײַזיקן מיט דעם געקרײציקטן, Di balade fun dem layzikn mit dem gekreytsiktsn
Kadye Molodovski,  2 אָטװאָצק Otvotsk II

Itsik Manger, Di balade fun dem layzikn mit dem gekreytsiktsn

Mark 1 40 A leper came to him begging him, and kneeling he said to him, “If you choose, you can make me clean.” 41 Moved with pity, Jesus stretched out his hand and touched him, and said to him, “I do choose. Be made clean!” 42 Immediately the leprosy left him, and he was made clean. 43 After sternly warning him he sent him away at once, 44 saying to him, “See that you say nothing to anyone; but go, show yourself to the priest, and offer for your cleansing what Moses commanded, as a testimony to them.” 45 But he went out and began to proclaim it freely, and to spread the word, so that Jesus could no longer go into a town openly, but stayed out in the country; and people came to him from every quarter.

2This shall be the law of the leper in the day of his cleansing: he shall be brought unto the priest. 3And the priest shall go forth out of the camp; and the priest shall look, and, behold, if the plague of leprosy be healed in the leper.

/14:1 און {dn גאָט} האָט גערעדט צו משהן, אַזױ צו זאָגן: /14:2 דאָס זאָל זײַן דער דין פֿון מצוֹרע אין טאָג פֿון זײַן רײניקונג: ער זאָל געבראַכט װערן צום כֹּהן. /14:3 און דער כֹּהן זאָל אַרױסגײן אױסן לאַגער, און אַז דער כֹּהן װעט זען, ערשט די פּלאָג פֿון צרעת איז פֿאַרהײלט אױפֿן מצוֹרע, /14:4 זאָל דער כֹּהן הײסן מע זאָל נעמען פֿאַר דעם װאָס רײניקט זיך צװײ לעבעדיקע רײנע פֿױגלען, און צעדערהאָלץ, און װערמילרױט, און אֵזוֹבֿ-גראָז. 

די באַלאַדע פֿון דעם לײַזיקן מיט דעם געקרײציקטן
איציק מאַנגער

שטײט דער לײַזיקער אױפֿן טונקלען שליאַך,
און װעקט דעם געקרײציקטן פֿונם שלאָף :

װער האָט דיר געזאָגט, אָ, יעזוס, װער,
אַז דײַן קרױן איז הײליקער פֿון מײַן טרער?

װער האָט דיר געזאָגט, אָ יעזוס, זאָג,
אַז דײַן קרױן איז הײליקער פֿון מײַן פּלאָג?

שטאַמלט יעזוס : איך בין אַ קינד,
און מײַן הײם איז דער צלם אױפֿן װינט.

שטאַמלט יעזוס : װײ און דרײַ מאָל װײ
צו מײַן רױטן פֿרילינג אױפֿן װײַסן שנײ.

פֿיבערט דער לײַזיקער: וווּ איז מײַן הײם?
שפּינװעבס און נאַכט און װינט און לײם.

װוּ איך שטעל מײַן טראָט, בין איך אין דער פֿרעמד,
און לײַז װי שטערן ברענען אין מײַן העמד.

און דיך צװײ פֿרױען װיגן דיך אױף װינט,
אײנע שטאַמלט: „געליבטער!“ און די צװײטע: „קינד.“

פֿאַר דײַן יעדער װווּנד איז אַ ליפּ פֿאַראַן,
װאָס הײליקן דײַן גוף, געקרײצטער מאַן.

פֿאַר דײַן יעדן דאָרן זענען קני פֿאַראַן,
װאָס הײליקן דײַן קרײץ, געקרײצטער מאַן.

און איך בין צו די הינט און שאָטנס גלײַך,
װאָס װויען הפֿקר אױפֿן טונקלען שליאַך.

שטאַמלט יעזוס : לײַזיקער, איך גלױב,
אַז דרײַ מאָל הײליק איז דײַן טרער און שטױב!

און פֿון דעם צלם רינט אַ זילבערן געװײן,
שמײכלט דער לײַזיקער און לאָזט זיך פֿרײלעך גײן

מיט שװערע טריט אין שפּעטן דאָרף אַרײַן
נאָך אַ לאַבן ברױט, און נאָך אַ בעכער װײַן.
      שטערן אויפֿן דאַך, 1929/ ליד און באַלאַדע, 1952

THE BALLAD OF THE CRUCIFIED AND THE VERMINOUS MAN

On the darkening road, stands the verminous man
Who rouses from sleep the crucified one.

“Tell me, O Jesus, where di you hear
That your crown is holier than my tear?

Jesus, tell me, who says that your crown
Is holier than all my pain?

King Jesus stammers, “I’m only a child
Who home is the wind where I’m crucified.”

King Jesus stammers, “Woe and thrice woe
To my scarlet spring amid fallen snow,”

Feverish, the verminous man says, “My home
is cobwebs and night and wind and loam.

Forever a stranger, wherever I go,
Lice flicker like stars in my shirt—they glow.

You are rocked on the wind by two women so mild.
One murmurs, ‘Beloved,’ the other says, ‘Child.’

There are pitying lips for each of your wounds;
They hallow your flesh, O crucified man,
While I am like shadows or dogs that bark,
or howl abandoned on roads after dark.”

King Jesus stammers, “O wretch, I believe
Your dust is more holy, more holy your grief.”

From the crucified trickles a thin, sliver cry;
Smiling, the verminous man turns away

With heavy step toward the evening town
For a loaf of bread and a pitcher of wine.
       Tr. Leonard Wolf, Itzik Manger, The World According to Itzik: Selected Poetry and Prose, Yale University Press, 2002

di balade fun dem layzikn mit dem gekreytsiktn
itsik manger

shteyt der layziker oyfn tunklen shlyakh,
un vekt dem gekreytsiktn funm shlof:

—ver hot dir gezogt, o, yezus, ver,
az dayn kroyn iz heyliker fun mayn trer?

ver hot dir gezogt, o yezus, zog,
az dayn kroyn iz heyliker fun mayn plog?

shtamlt yezus: ikh bin a kind,
un mayn heym iz der tseylem oyfn vint.

shtamlt yezus : vey un draymol vey
tsu mayn roytn friling oyfn vaysn shney.

fibert der layziker: vu iz mayn heym?
shpinvebs un nakht un vint un leym.

vu ikh shtel mayn trot, bin ikh in der fremd,
un layz vi shtern brenen in mayn hemd.

un dikh tsvey froyen vign dikh oyf vint,
eyne shtamlt: “gelibter!” un di tsveyte: “kind.”

far dayn yeder vund iz a lip faran,
vos heylikn dayn guf, gekreytster man.

far dayn yedn dorn zenen kni faran,
vos heylikn dayn kreyts, gekreytster man.

un ikh bin tsu di hint un shotns glaykh,
vos voyen hefker oyfn tunklen shlyakh.

shtamlt yezus: layziker, ikh gloyb,
az dray mol heylik iz dayn trer un shtoyb!

un fun dem tseylem rint a zilbern geveyn,
shmeykhlt der layziker un lozt zikh freylekh geyn

mit shvere trit in shpetn dorf arayn
nokh a labn broyt, un nokh a bekher vayn.

Kadye Molodovski, Otvotsk II
This poem draws on verses from both Tazria and M’tsore.

Tazria

13: 3And the priest shall look upon the plague in the skin of the flesh; and if the hair in the plague be turned white, and the appearance of the plague be deeper than the skin of his flesh, it is the plague of leprosy; and the priest shall look on him, and pronounce him unclean. 4And if the bright spot be white in the skin of his flesh, and the appearance thereof be not deeper than the skin, and the hair thereof be not turned white, then the priest shall shut up him that hath the plague seven days. 5And the priest shall look on him the seventh day; and, behold, if the plague stay in its appearance, and the plague be not spread in the skin, then the priest shall shut him up seven days more.

י”ג: 4 און אַז דער כֹּהן װעט אים זען, זאָל ער אים מאַכן פֿאַר אומרײן. אױב אָבער דאָס איז אַ װײַסער פֿלעק אױף דער הױט פֿון זײַן לײַב, און זײַן אױסזען איז ניט טיפער פֿון דער הױט, און די האָר אױף אים איז ניט געװאָרן װײַס, זאָל דער כֹּהן אײַנשליסן דעם װאָס האָט דעם אױסשלאָג אױף זיבן טעג. /13:5 און אַז דער כֹּהן װעט אים באַקוקן אױפֿן זיבעטן טאָג, ערשט דער אױסשלאָג איז געבליבן בײַ זײַן אױסזען, דער אױסשלאָג האָט זיך ניט פֿאַרשפּרײט אױף דער הױט, זאָל אים דער כֹּהן אײַנשליסן אַ צװײט מאָל אױף זיבן טעג. 

Metsore
13: 8And he that is to be cleansed shall wash his clothes, and shave off all his hair, and bathe himself in water, and he shall be clean; and after that he may come into the camp, but shall dwell outside his tent seven days. 9And it shall be on the seventh day, that he shall shave all his hair off his head and his beard and his eyebrows, even all his hair he shall shave off; and he shall wash his clothes, and he shall bathe his flesh in water, and he shall be clean.

14:8 און דער װאָס רײניקט זיך, זאָל װאַשן זײַנע קלײדער, און אָפּגאָלן זײַנע גאַנצע האָר, און זיך באָדן אין װאַסער, און װערן רײן; און דערנאָך מעג ער אַרײַנקומען אין לאַגער, אָבער ער זאָל זיצן דרױסן פֿון זײַן געצעלט זיבן טעג. /14:9 און עס זאָל זײַן אױפֿן זיבעטן טאָג, זאָל ער אָפּגאָלן זײַנע גאַנצע האָר, זײַן קאָפּ, און זײַן באָרד, און די ברעמען פֿון זײַנע אױגן – זײַנע גאַנצע האָר זאָל ער אָפּגאָלן; און ער זאָל װאַשן זײַנע קלײדער, און באָדן זײַן לײַב אין װאַסער, און זײַן רײן.

אָטװאָצק II

מיר זײַנען קראַנקע דאָ — אַ מחנה
הײשעריקן צוגעפֿאַלענע צו װײַסקײט פֿון דעם
װינטערדיקן װאַלד.
מיט מײַלער אָפֿענע אין פֿױלן אָטעם,
װי הײזעריקע פֿידלען ציִען מיר אַ װאָרט,
אין טיכער אײַנגעהילט, מיט פֿיבערדיקע אױגן,
װער דאַרף אונדז נאָך?
און װאָס קענען מיר טױגן?
ס’פֿאַרהײבן סאָסנעס הױך אַרױף די צװײַגן,
כּדי אונדז ניט באַרירן,
כּדי אונדז מײַדן, מײַדן.
מיר גװאַלדעװען דעם װאַלד,
און שפּײַען בלוט אַרײַן צו זײַנע שמעקעדיקע װאָרצלען,
דערפֿאַר באַװעגן זיך בײַ נאַכט די בײמער און דערציילן,
װי גרױס איז דאָ דער בית־עולם,
און שפּאָטן נאָך בײַ גוססע
דעם לעצטן שאָטן פֿון געדאַנק,
מיט גרױס געװיקס, מיט פֿעטן שטאַם
אין טױזנט־יאָרעדיקן לעבן.
בין איך דאָ אױך . . . אַן אײנע.
אַ קראַנקע אײַנגעהילט אין טוך,
און טרעט פּאַמעלעך אינעם שנײ צװישן בײמער
און ס’װײסט קײנער
אַז איך בין עס דאָך, איך.
חשװנדיקע נעכט, װילנע, 1927

OTWOCK

We are sick here—a multitude of locusts
Fallen suddenly upon the whiteness
Of the wintry wood.
With mouths open in putrid breathing,
We draw out a word like hoarse fiddles.
Who still need us,
Wrapped up in shawls, with feverish eyes?
And what use are we?
Pines raise their branches high
In order not to touch us,
in order to shun us, shun us.
We scream to the woods
And spit blood into their fragrant roots.
That’s why the trees stir at night and tell
How big is the cemetery here,
And mock the dying
To the last shadow of memory
With their tall growth, with their fat trunks
and millennial lives.
I am here, too, solitary,
Sick, wrapped in a shawl,
And I step slowly in the snow among the trees,
And no one know
That I am still myself.
By permission of translator, Kathryn Hellerstein, Paper Bridges: Selected Poems of Kadya Molodowsky

otvotsk

mir zaynen kranke do — a makhne
heysherikn tsugefalene tsu vayskayt fun dem
vinterdikn vald.
mit mayler ofene in foyln otem,
vi heyzerike fidlen tsien mir a vort,
in tikher ayngehilt, mit fiberdike oygn,
ver darf undz nokh?
un vos kenen mir toygn?
s’farheybn sosnes hoykh aroyf di tsvaygn,
kedey undz nit barirn,
kedey undz maydn, maydn.
mir gvaldeven dem vald,
un shpayen blut arayn tsu ayne shmekedike vortslen,
derfar bavegn zikh bay nakht di beymer un dertseyln,
vi groys iz do der beys-oylem,
un shpotn nokh bay goyses|e
dem letstn shotn fun gedank,
mit groys geviks, mit fetn shtam
in toyznt-yoredikn lebn.
bin ikh do oykh . . . an eyne.
a kranke ayngehilt in tukh,
un tret pamelekh inem shney tsvishn beymer
un s’veyst keyner
az ikh bin es dokh, ikh.
khezhvn|dike nekht,  vilne, 1927