THIS WEEK
Aleksander Shpiglblat, בלינדע, Blind People
Aleksander Shpiglblat, דער בלינדער, The Blind Man
Khayem Grade, שבת, Sabbath

Aleksander Shpiglblat, Blinde

Shpiglblat, Der blinder

^21:17 “Say to Aaron: ‘For the generations to come none of your descendants who has a defect may come near to offer the food of his God. ¹⁸ No man who has any defect may come near: no man who is blind or lame, disfigured or deformed;

/21:18 װאָרום איטלעכער מאַן װאָס אין אים איז דאָ אַ מום, טאָר ניט גענענען: אַ מאַן אַ בלינדער, אָדער אַ הינקעדיקער, אָדער מיט אַן אײַנגעפאַלענער נאָז, אָדער מיט אײן גליד צו לאַנג, /21:19 אָדער אַ מאַן װאָס בײַ אים װעט זײַן צעבראָכן אַ פוס, אָדער צעבראָכן אַ האַנט, /21:20 אָדער אַ הױקער, אָדער אַ קאַרליק, אָדער מיט אַ בעלם אױף זײַן אױג, אָדער מיט טרוקענע קרעץ, אָדער פײַכטע קרעץ, אָדער אַ געבריכטער. 

For a biography of Alexander Spiegelblatt in both English and Yiddish go to Week 1.

בלינדע

זיי שפּאַנען אַריבער אין טויט
מיט ווײַסע שטעקנס,
וואָס שפּאַלטן
דעם חושך.

זיי גייען אַריבער
אין אַנדערן חושך,
וווּ זיי נאָר,
די בלינד־געבוירענע,
זעען מסתּמא
קאָלירן.
       אין געלן צווישנליכט פֿון ערבֿ רעגן: לידער, ישׂראל־בוך 1998

BLIND PEOPLE

They step over into death
With white canes,
That split
The darkness.

They cross over
Into the other darkness
Where only they,
Those born blind,
Most likely see
Colors.
       Tr. Sheva Zucker

blinde

zey shpanen ariber in toyt
mit vayse shtekns,
vos shpaltn dem khoyshekh.

zey geyen ariber
in andern khoyshekh,vu zey nor,
di blind-geboyrene,
zeen mistome
kolirn.
In geln tsvishnlikht fun erev regn, Yisroel-bukh 1998

דער בלינדער

דעמאָלט האָב איך ניט פֿאַרשטאַנען,
אַז דער בלינדער בעטלער, דער באַלײַבטער,
װאָס זיצט אױף אַלע פֿיר בײַם פּראַװאָסלאַװנעם קלױסטער,
איז אַ גילגול פֿון גאָטאַמאַ בודאַ.

זײַן קאָפּ — אַ שטראַלנדיקער קופּער־באַלעם,
מיט בעלמע־װײַסלעך נאַקעטע, צעשמײכלטע,
װי געלע מאַנדלען אױסגעטאָן פֿון הײַטל —
זײַן קאָפּ הױערט אױפֿן בויך, װי אױף אַ פֿאַס אַ קופּערנער,
אַרומגעװיקלט מיט אַ הײליק בעטלערהעמד פֿון זאַק. 

דעמאָלט האָב איך נישט פֿאַרשטאַנען זײַן געמורמל,
בײַם קלאַנג פֿון אַ מטבע אין זײַן טעלער.
נאָר דאָס רעטעניש פֿון זײַנע בלינדע אױגן
גײט מיר נאָך, אין אײנעם
מיטן פּחד פֿאַרן קלױסטער
און איך הער פֿון צײַט צו צײַט זײַן קול
רעגענען אין מײַן זכּרון.

און ער זאָגט אַזױ, דער בעטלער,
װאָס האָט קענטיק ניט געװוּסט,
אַז ער איז אַ גילגול פֿון דעם ליכטיקן, דערהױבענעם
גאָטאַמאַ בודאַ:
די ערד האָט דיך ליב,
      װײַל דו ביסט אַ בלינדער
       און זעסט אין דײַן בלינדקײט
      דאָס גאָלד אױף איר דנאָ.

     זי בענקט נאָך דײַן לײַב
     און דו  — נאָך איר גנאָד.
זי איז דײַן פּחד 
און דו ביסט איר סוד.
אין געלן צווישנליכט פֿון ערבֿ רעגן: לידער, ישׂראל־בוך 1998

THE BLIND MAN

At the time I didn’t understand
That the corpulent blind man,
Squatting on all fours near the Greek Orthodox church
Was an incarnation of Gautama Buddha.

His head — a radiant copper ball,
With the cataract whites of his eyes naked, grinning,
Like yellow almonds stripped of their shell —
His head hovering over his stomach, like a copper barrel,
Wrapped around with a holy beggar’s shirt from his sack.

At the time I didn’t understand his muttering
When he heard the sound of a coin in his plate.
But the riddle of his blind eyes
Follows me, together
With the terror  of the church
And from time to time I hear his voice
Pouring down in my memory.

And this is what he says, the beggar,
Who apparently didn’t know
That he was a reincarnation of the radiant, sublime
Gautama Buddha:

The earth loves you,
Because you are blind
And you see in your blindness
The gold at its bottom.

It longs for your body
And you — for its mercy.
It is your terror
And you are its secret.
In geln tsvishnlikht fun erev regn, Yisroel-bukh 1998
Tr. Sheva Zucker

Khayem Grade, Shabes

/23:3 זעקס טעג זאָל געטאָן װערן אַרבעט, אָבער אױפֿן זיבעטן טאָג איז אַ שבת פֿון רוּונג, אַ הײליקע צונױפֿרופונג; קײן אַרבעט זאָלט איר ניט טאָן; דאָס איז שבת צו {dn גאָט} אין אַלע אײַערע װוינערטער. 

 For a biography of Chaim Grade in both English and Yiddish see Week 18.

שבת
חײם גראַדע

אין מײַנע אױגן איז געבליבן שטײן פֿאַרטײַעט
אַ פֿרײַטאָגדיקע שקיִעה אין אַ שטילן װאַלד.
אױף אַלע בײמערשפּיצן ברענט דער שם־הװיה,
און בלעטער שושקען זיך: עס קומט דער שבת באַלד.
איך האָב דערקענט דעם ערבֿ־שבת אין די שקיִעות
װאָס האָבן מיטגעװאָגלט אױף מײַן נע־ונד
און האָבן זיך געקײַקלט הינטער מײַנע װיִעס
אין דרום־לאַנד, אין זאַמדיק־הײסן אַשכאַבאַד.
אַ זונפֿאַרגאַנג אַ קופּערנער, אין אײַז געקאָװעט,
האָט אָנגעשמידט מײַן האַרץ צו זינגען אין סיביר.
 און איך האָב אױך געהערט װי ס’זינגען שיר־הכּבֿוד
די פֿעלדזן די געצײנערטע פֿון דעם פּאַמיר.

איך האָב געזען װי בענטשליכט שימערן און צוקן
אױף שנײבערג פֿון אוראַל און אױף דעם אַלפּן־קײט.
װען ניט דער שבת, װאָלט מיך בלינד געמאַכט דאָס קוקן
װי טרױעריק די זון אױף אַלע בערג פֿאַרגײט.
איך האָב געזען װי שבת־רו שטילט אײַן די שטורעמס,
װאָס בלאָזן שטענדיק אױפֿן כמאַרנעם צפֿון־ים;
און װי זײַן שטילשװײַגן פֿאַלט אױך אױף קלױסטער־טורעמס—
די פֿליגל פֿון פּאַריזער קלױסטער נאָטר־דאַם.
און די געהײמע שקיִעה אױף די שפּיצן בײמער,
װאָס האָט באַשײַנט מײַן פּנים אין מײַן יוגנט נאָך,
באַשײַנט מײַן פּנים איצט נאָך פֿאָרכטיקער געהײמער,
װען אין די פֿענצטער פֿון ניו־יאָרק ברענט אױס די װאָך. ‏

SABBATH

In my mind’s eye remains concealed
A forest sunset as Friday eve draws near.
I see the tree tops burn, the name of God revealed,
Leaves whispering: The Sabbath is soon here.
With the setting of the sun I felt the Sabbath imminent,
For in my wandering across the earth I’ve trod
And with my eyes closed I knew just what it meant
In the sandy desert, the heat of Ashkhabad.
Forged in ice a copper sun descended,
My heart so full of song in the frozen air of Sibir,
Songs of praise sung in voices blended
Rang throughout the valleys of the mountains of Pamir.

I saw the candles shine and shimmer with the coming of the night
ON the Urals and the Alps, their summits deep in snow.
And were it nor for Sabbath I would be blinded by the sight
Of the mountains growing dimmer in the sun’s descending glow/
I have seen how Sabbath peace can still the might ocean’s power,
The storms that blow incessantly across the cloudy sea;
And how its stillness also falls upon a church’s soaring tower
Rising from the streets of Paris to Notre-Dame’s belfry.
And the tops of the trees aflame as the sunset disappears,
Brought a shine upon my face in the long and bygone days,
Which shine still lights my face, despite my secret frears,
When the windows of New York reflect the week’s last dying rays.
Tr. Leon H. Gildin, The Poems of H. Leivick and Others: Yiddish Poetry in Translation 

shabes
      khayem grade

in mayne oygn iz geblibn shteyn fartayet
a fraytogdike shkiye in a shtiln vald.
oyf ale beymershpitsn brent der sheym-havaye,
un bleter shushken zikh: es kumt der shabes bald.
ikh hob derkent dem erev-shabes in di shkiyes
vos hobn mitgevoglt oyf mayn na-venad
un hobn zikh gekayklt hinter mayne vies
in dorem-land dorem|-land, in zamdik-heysn ashkhabad.
a zunfargang a kuperner, in eyn gekovet,
hot ongeshmidt mayn harts tsu zingen in sibir.
un ikh hob oykh gehert vi s’zingen shir-hakoved
di feldzn di getseynerte fun dem pamir.

ikh hob gezen vi bentshlikht shimern un tsukn
oyf shneyberg fun ural un oyf dem alpn-keyt.
ven nit der shabes, volt mikh blind gemakht dos kukn
vi troyerik di zun oyf ale berg fargeyt.
ikh hob gezen vi shabes-ru shtilt ayn di shturems,
vos blozn shtendik oyfn khmarnem tsofn-yam;
un vi zayn shtilshvaygn falt oykh oyf kloyster-turems—
di fligl fun parizer kloyster notr-dam.
un di geheyme shkiye oyf di shpitsn beymer,
vos hot bashaynt mayn ponem in mayn yugnt nokh,
bashaynt mayn ponem itst nokh forkhtiker geheymer,
ven in di fenster fun nyu-york brent oys di vokh.