THIS WEEK
Rokhl Korn, די דינסט, The Housemaid
Rokhl Korn, Di dinst
25:44 – 46 And as for thy bondmen, and thy bondmaids, whom thou mayest have: of the nations that are round about you, of them shall ye buy bondmen and bondmaids. 45Moreover of the children of the strangers that do sojourn among you, of them may ye buy, and of their families that are with you, which they have begotten in your land; and they may be your possession. 46And ye may make them an inheritance for your children after you, to hold for a possession: of them may ye take your bondmen for ever; but over your brethren the children of Israel ye shall not rule, one over another, with rigour.
/25:44 און דײַן קנעכט און דײַן דינסט, װאָס װעלן זײַן בײַ דיר – פֿון די פֿעלקער װאָס אַרום אײַך, פֿון זײ זאָלט איר קױפֿן אַ קנעכט אָדער אַ דינסט. /25:45 און אױך פֿון די קינדער פֿון די אײַנגעװאַנדערטע װאָס האַלטן זיך אױף בײַ אײַך, פֿון זײ קענט איר קױפֿן, און פֿון זײערע משפּחות װאָס בײַ אײַך, װאָס זײ האָבן געבאָרן אין אײַער לאַנד; און זײ קענען אײַך װערן צום אײגנטום. /25:46 און איר קענט זײ לאָזן בירושה צו אײַערע קינדער נאָך אײַך, צו אַרבן פֿאַר אַן אײגנטום; אױף אײביק קענט איר אַרבעטן מיט זײ; אָבער איבער אײַערע ברידער, די קינדער פֿון ישׂראל, אײנער איבערן אַנדערן, זאָלט איר ניט געװעלטיקן מיט האַרטיקײט.
For a biography of Rokhl Korn in English and Yiddish see Week 4.
די דינסט
עס בליִען אין איר בליק נאָך אַלץ די סעדער פֿון איר הײם —
און אַז עס קומט צו חלום אַ סטאַדע גענדזעלעך, װי װײכער, געלער פּוך,
װעלכע זי האָט געטריבן פֿרילינגצײַט צום װאַסער
און געהיטן פֿאַר קראָען און יאַסטרובעס פֿלינקע
פֿון איר פֿינפֿטן יאָר אָן,
גײט זי דעמאָלט אום אַ גאַנצן טאָג צעטומלט
און זשעדנע טרינקט זי מיטן גאַנצן גוף דעם ריח פֿון שײַטלעך האָלץ,
װאָס ליגן גרײט צום הײצן לעבן אױװן
און שמעקן מיט הײם.
יאָ, עס איז אַזױ שײן איר װײַטע הײם,
נאָר ס’איז זאַמדיק און מאָגער דאָס קלײנע שטיק פֿעלד,
װאָס דאַרף שפּײַזן די זיבן מײַלער פֿון דער שטוב.
איז זי, די עלטסטע, אַװעק אין דער שטאָט
און אירע צװײ הענט זענען װעסלעס,
װאָס רודערן איר לעבן דורך דער פֿײַכטער פּאַרע פֿון די טונקלע קיכן.
און אַז ס’קומט טײל מאָל אָן אַ בריװ פֿון שכנס זון,
לױפֿט זי אַ גליקלעכע צו פֿרעמדע מענטשן,
קוקט לאַנג, הכנעהדיק אין זײערע אױגן,
װאַרטנדיק ביז ס’װעט דאָס צוקן פֿון דער ברעם
באַשטעטיקן דעם פֿרעמדנס גוטן װילן,
און בעט דאַן שטיל, מען זאָל איר איבערלײענען אַלעס, אַלעס,
װאָס ער שרײַבט.
און דער נאַקעטיקער שמײכל אױף די פֿרעמדע ליפּן
בײַ יעדן אומגעלומפּערט־רױען װאָרט,
װאָס באַהאַלט אין זיך אַ גאַנצן ים פֿון צערטלעכקײט און ליבע,
יאָגט אָן דאָס בלוט צו איר פֿאַרשעמטן פּנים.
זי טראָגט אַ גאַנצע װאָך אין האַרץ דעם ענטפֿער,
ביז ס’שטײען ענדלעך אין אַ זונטיקדיקן טאָג
אױף אַ ראָזע־בלאַסן בלאַט פּאַפּיר
אונטער טײַבעלעך געפּענטעטע מיט רױטע רױזנקרענץ
װערטער פֿרעמדע, שטײַפֿע, װי די אינװאַלידן,
װערטער, װאָס ס’האָט די חבֿרטע אין אײַלעניש געשריבן.
און אַז די פֿרײַנדין לײענט איר פֿאָר דעם בריװ,
װאָס ענדיקט זיך מיט קושן און מיט „גרױסער אַכטונג“,
בלײַבט דעמאָלט ערגעץ אין אַ װינקל פֿון איר ליפּ אַ מידער שמײכל
און ס’בלײַבן אָן אַ זײַט פֿאַרשעמט די װערטער אַלע,
װאָס זי האָט אַ גאַנצע װאָך אומזיסט אין האַרץ געװאַרעמט.
טראָגט זי זײ צוריק מיט זיך אין קיך,
וווּ עס שװענקט זײ אָפּ בײַנאַכט אַ שטראָם פֿון שטילע טרערן.
אירע פֿינגער, דורך װעלכע ס’פֿליסט מיט װוּנדיקע און טונקעלע ריסן
דער גאַנצער שמוץ פֿון שטוב,
רירן זיך צו מיט ערפֿורכט, מיט חשד און מיט עקל
צו יעדן שטיקל גלאַטיקן, באַשריבענעם פּאַפּיר,
װאָס זײ טרעפֿן ערגעץ װוּ בײַם רױמען
און קענען עס נישט גובֿר זײַן דורך שׂינאה.
און טײל מאָל אין די קאַרגע אָפּרו־שעהען אירע
מאַכט זי אױף דאָס אַלטע תפֿילה־ביכל
מיטן גילדנעם קרײץ אױף זײַנע שװאַרצע טאָװלען,
גלעט מיט צעשפּרונג’נע פֿינגער איבער טונקלע אותיות,
װאָס זענען פֿול מיט גאָט, מיט רחמים און מיט ליבע.
און ס’בלײַבן דעמאָלט אירע אױגן שטום און גלױביק
פֿאַר דער פֿרעמדער װעלט פֿון אַלף־בית,
דער װעלט, װאָס איז פֿאַרקניפּט פֿאַר איר אױף טױזנט קניפּן,
דער װעלט, װאָס לײזט זיך אױף אין קרײַזן און עליפּסן
און פֿאַרקױפֿט זי יעדע רגע, װי אַ יודאַס
פֿאַר דרײַסיק האַרטע, שװערע טעג פֿון חודש
צו איר גורל.
היים און היימלאָזיקייט, בוענאָס־אײַרעס, 1948
THE HOUSEMAID
The orchards of her home
still blossom in her glances
and in her dreams great flocks
of geese are feathered;
she used to drive baby geese
to the pond every spring
and guard them from the crows and owls but now
for days she walks around
bewildered and her whole
body greedily drinks in
the fragrance from the new-cut
wood piled up by the stove
ready for burning.
Her faraway home was so
beautiful but it was a small
farm poor and rocky and
there were seven mouths
to feed so she the oldest
came to the city and here
her two hands are now the oars
which row her life through
dark and steamy kitchens.
When she gets a letter
from the neighbor’s son
she runs to strangers
hanging on their glances,
first she reads their faces
for goodwill then begs ֿthem
quietly to read her letter,
to tell her all they
must tell all all that
he has written! Then she
sees their scornful smiles
at his loutish crudely formed
letters which for her contain
the alphabet of love,
and she blushes, hides her face
for shame.
All week long her heart
composes answers until
at last it’s Sunday and
the words are put down
beside each other like
invalids on pink paper
decorated with doves
and wreaths of roses.
Her girl friend scribbles
the words in a hurry then
reads out whatever was dictated ending with
kisses and respectfully
yours; she smiles fleetingly
and in the corners of her mouth
lurk the shy love words
she has nursed all week
and there they hover
captive and unspoken.
Sometimes in an hour of rest
she opens the old prayer book
with a gold cross embossed
on its black cover, with awkward
hands she caresses the strange
letters, words full of God
and love and mercy and her eyes
grow dreamy thinking about
the miraculous world of A B C.
The world she knows
is tied in a thousand knots,
even the world of her prayer book
with its circles and lassos
is like some Judas: treacherous:
ready to sell her in a minute
for thirty hard days
of labor in every month.
Tr. Miriam Waddington A Treasury of Yiddish Poetry
Eds. Irving Howe and Eliezer Greenberg, 1969
di dinst
es blien in ir blik nokh alts di seder fun ir heym —
un az es kumt tsu kholem a stade gendzelekh, vi veykher, geler pukh,
velkhe zi hot getribn frilingtsayt tsum vaser
un gehitn far kroen un yastrubes flinke
fun ir finftn yor on,
geyt zi demolt um a gantsn tog tsetumlt
un zhedne trinkt zi mitn gantsn guf dem reyekh fun shaytlekh holts,
vos lign greyt tsum heytsn lebn oyvn
un shmekn mit heym.
yo, es iz azoy sheyn ir vayte heym,
nor s’iz zamdik un moger dos kleyne shtik feld,
vos darf shpayzn di zibn mayler fun der shtub.
iz zi, di elt|ste, avek in der shtot
un ire tsvey hent zenen vesles,
vos rudern ir lebn durkh der faykhter pare fun di
tunkle kikhn.
un az s’kumt teyl mol on a briv fun shokhns zun,
loyft zi a gliklekhe tsu fremde mentshn,
kukt lang, hakhnoedik in zeyere oygn,
vartndik biz s’vet dos tsukn fun der brem
bashtetikn dem fremdns gutn viln,
un bet dan shtil, men zol ir iberleyenen ales,
ales,vos er shraybt.
un der naketiker shmeykhl oyf di fremde lipn
bay yedn umgelumpert-royen vort,
vos bahalt in zikh a gantsn yam fun tsertlekhkayt un libe,
yogt on dos blut tsu ir farshemtn ponem.
zi trogt a gantse vokh in harts dem entfer,
biz s’shteyen endlekh in a zuntikdikn tog
oyf a roze-blasn blat papir
unter taybelekh gepentete mit royte royznkrents
verter fremde, shtayfe, vi di invalidn,
verter, vos s’hot di khaverte in aylenish geshribn.
un az di frayndin leyent ir for dem briv,
vos endikt zikh mit kushn un mit “groyser akhtung”,
blaybt demolt ergets in a vinkl fun ir lip a mider shmeykhl
un s’blaybn on a zayt farshemt di verter ale,
vos zi hot a gantse vakh umzist in harts gevaremt.
trogt zi zey tsurik mit zikh in kikh,
vu es shvenkt zey op baynakht a shtrom fun shtile trern.
ire finger, durkh velkhe s’flist mit vundike
un tunkele risn
der gantser shmuts fun shtub,
rirn zikh tsu mit erfurkht, mit khshad un mit ekl
tsu yedn shtikl glatikn, bashribenem papir,
vos zey trefn ergets vu baym roymen
un kenen es nisht goyver zayn durkh sine.
un teyl mol in di karge opru-shoen ire
makht zi oyf dos alte Tfile-bikhl
mitn gildnem kreyts oyf zayne shvartse tovlen,
glet mit tseshprung’ne finger iber tunkle oysyes,
vos zenen ful mit got, mit rakhomem un mit libe.
un s’blaybndemolt ire oygn shtum un gloybik
far der fremder velt fun alf-|bes,
der velt, vos iz farknipt far ir oyf toyznt knipn,
der velt, vos leyzt zikh oyf in krayzn un elipsn
un farkoyft zi yede rege, vi a yudas
far draysik harte, shvere teg fun khoydesh
tsu ir goyrl.
heym un heymlozikayt, buenos-ayres, 1948