THIS WEEK
Meylekh Ravitsh, מײַן קדיש צום יאָרצײַט פֿון מײַן טאַטן, Kaddish
Kadye Molodovski, 11 אין בלויען באַגינען, In Blue Dawn XI

Meylekh Ravitsh, Mayn Kadesh tsum yortsayt fun mayn tan

27: 3‘Our father died in the wilderness, and he was not among the company of them that gathered themselves together against the LORD in the company of Korah, but he died in his own sin;

כ”ז: 3 אונדזער פֿאָטער איז געשטאָרבן אין דער מדבר, און ער איז ניט געװען צװישן דעם געזעמל װאָס האָט זיך אײַנגעזאַמלט אַקעגן גאָט אין קֹרַחס געזעמל, נײַערט אין זײַן אײגענער זינד איז ער געשטאָרבן;

 

To read a biography of Meylekh Ravitsh in English, click here.
To read a biography of Meylekh Ravitsh in Yiddish, click here.

מײַן קדיש צום יאָרצײַט פֿון מײַן טאַטן

און אַז דער טאַטע איז געשטאָרבן און די שיבֿעה־טעג זענען שױן אַװעק,
האָט זיך די מאַמע אונדזערע פֿון שיבֿעה־בענקעלע אױפֿגעשטעלט
צו שרײַבן דרײַ בריװ צו די זין; אײנעם קײן צפֿון, אײנעם קײן דרום
און אײנעם אױף יענער װעלט.

צו אַלע דרײַ האָט זי אין זעלבן נוסח פּשוט און פּראָסט װי אַ ליד געשריבן:
— און װי אַזױ דער קראַנקער טאַטע האָט זי אַ רוף געטאָן אין מיטן דער נאַכט,
און װי אַזױ ער האָט דעם טױט קראַנקן קאָפּ אױף אירע אַקסלען אָנגעשפּאַרט,
און שטיל, װי אַ קראַנקער, געפֿאַלענער פֿױגל די שװאַרצע אױגן אױף אײביק פֿאַרמאַכט.

און נאָך האָט זי געשריבן: — — און װי אַזױ זי האָט דעם טאַטנס קאָפּ פֿון אַקסל אירן
אַראָפּגענומען און אױפֿן קישן געלײגט, און װי װאַרעם ס’איז געװען זײַן טױטע הױט,
און די געקרײַזלטע האָר אױפֿן קאָפּ, װאָס זי האָט אַזױ ליב געהאַט, נאָך נישט אין גאַנצן גרױ.
און װי זײ האָבן אַלץ זיך נאָך געקרײַזלט דין װי זײַד, אַפֿילו נאָכן טױט.

די מאַמע אונדזערע איז אַ שװײַגנדיקע, גרױסע דיכטערין,
און װײסט אַפֿילו נישט, אַז זי פֿאַרמאָגט אַזאַ מין הימלישן טאַלענט.
און גרױס איז זי, װײַל נאָר אין דער נשמה און אין האַרץ איז זי אַ דיכטערין,
און מיר — די זין אירע — זענען שרײַבער נאָר מיט פֿעדערן אין די הענט —

אָבער צוריק צו די בריװ: און נישט אין זעלבן נוסח האָט די מאַמע די בריװ געענדיקט:
אונדז, די אױף דער ערד, דעם אײנעם אין צפֿון און דעם אײנעם אין דרום, אונדז צװײ
האָט זי געהײסן אײביק דעם טאַטנס נאָמען האַלטן הײליק און שײן,
און דעם אױף יענער װעלט: און איצט מײַן זון, נעם אים אױף װי ס’פּאַסט אַ זון, װאָס איז געטרײַ.

אָט אַזױ האָט די מאַמע צעשיקט נאָכן טאַטנס טױט דרײַ בריװ צו אירע דרײַ זין,
קײן צפֿון אײנעם, און דעם צװײטן קײן דרום פֿון דעם שטיק אומעט, װאָס רופֿט זיך ערד.
און דעם דריטן בריװ אױף דער אמתער װעלט. און פּינקטלעך האָבן די זין די בריװ באַקומען.
די קעפּ געבױגן און לאַנג אין דער װעלטנאַכט פֿון זײער געליבטן טאַטן געקלערט.
1941
67 לידער פֿון די לעצטע פֿינף־זעקס יאָר      
די לידער פֿון מײַנע לידער, 1909־

The translation by Nathan Halper does not include one verse which deals with Ravitsh’s mother, Hinde Bergner. I have translated it and it appears in red.  Bergner herself, encouraged by her sons,  wrote a memoir called In di lange vinternekht (On long winter nights) now available in translation by Justin Cammy. Writing for a woman of her time was not a naturally accepted thing. In the forward to the book her sons write, “When her sons suggested – and this quite late, only in the year 1937 – that our mother should write her memoirs, she set herself to it with a fervent spiritual hunger. Finally, her dream was realized. Until now, when her sons sometimes noticed, somewhere hidden in books, her notes and even poems in free verse, she would blush with shame like a small child who had done God knows what. . . ” I hope this background will illuminate the added verse.

KADDISH

When he was dead, when mourning was over,
Our mother got up form the mourner’s bench
To write letters to her sons: one north, one south,
One to the other world.
All began the same way:
How our sick father called to her in the night,
Put his head on her shoulder
And, like a fallen bird, silently closed his black eyes.

She lifted his head from her shoulder
And put it back on the pillow. His skin was warm.
The hair she had always loved – it was not yet entirely gray –
Was curly, find as silk, even after he was dead.

Our mother is a silent, great poet,
And does not even know that she possesses this heavenly talent.
And she is great because only in her soul and in her heart is she a poet,
And we – her sons – are writers only with pens in our hands –

But back to the letters:
The letters ended in a different way.
The living – north, south –
Were told to cherish his name.
The one in the other world: Greet him in proper fashion!

That is how our mother wrote three letters to her sons.
One north, one south,
One in the real world.

The sons received them,
They bowed their heads.
In the night, they thought of their beloved father.
Nathan Halper,  A Treasury of Yiddish Poetry

       MAYN KADESH TSUM YORTSAYT FUN MAYN TATN

Un az der tate iz geshtorbn un di shive-teg zenen shoyn avek,
Hot zikh di mame undzere fun shive-benkele oyfgeshtelt
Tsu shraybn dray briv tsu di zin; eynem keyn tsofn, eynem keyn dorem
Un eynem af yener velt.

Tsu ale dray hot zi in zelbn nusekh poshet un prost vi a lid geshribn:
– Un vi azoy der kranker tate hot zi a ruf geton in mitn der nakht,
Un vi azoy er hot dem toyt krankn kop af ire akslen ongeshpart,
Un shtil, vi a kranker, gefalener foygl di shvartse oygn af eybik farmakht.

Un nokh hot zi geshribn: – – Un vi azoy zi hot dem tatns kop fun aksl irn
Aropgenumen un afn kishn geleygt, un vi varem s’iz geven zayn toyte hoyt,
Un di gekrayzlte hor afn kop, vos zi hot azoy lib gehat, nokh nisht in gantsn groy.
Un vi zey hobn alts zikh nokh gekrayzlt din vi zayd, afile nokhn toyt.

Di mame undzere iz a shvaygndike, groyse dikhtern,
Un veyst afile nisht, az zi farmogt aza min himlishn talent.
Un groys iz zi, vayl nor in der neshome un in harts iz zi a dikhtern,
Un mir – di zin ire – zenen shrayber nor mit federn in di hent –

Ober tsurik tsu di briv: Un nisht in zelbn nusekh hot di mame di briv geendikt:
Undz, di af der erd, dem eynem in tsofn un dem eynem in dorem, undz tsvey
Hot zi geheysn eybik dem tatns nomen haltn heylik un sheyn,
Un dem af yener velt: Un itst mayn zun, nem im uf vi s’past a zun, vos iz getray.

Ot azoy hot di mame tseshikt nokhn tatns toyt dray briv tsu ire dray zin,
Keyn tsofn eynem, un dem tsveytn keyn dorem fun dem shtik umet, vos ruft zikh erd.
Un dem dritn briv af der emeser velt. Un pinktlekh hobn di zin di briv bakumen.
Di kep geboygn un lang in der veltnakht fun zeyer gelibtn tatn geklert.
1941
67 lider fun di letste finf-zeks yor, 1946
Di lider fun mayne lider, 1909-1954

Molodovski, In bloyen baginen XI

27: 15And Moses spoke unto the LORD, saying: 16‘Let the LORD, the God of the spirits of all flesh, set a man over the congregation, 17who may go out before them, and who may come in before them, and who may lead them out, and who may bring them in; that the congregation of the LORD be not as sheep which have no shepherd.’

For a biography of Kadya Molodowsky in English and Yiddish see Week 3.

ֿ

אין בלויען באַגינען
11

פֿון פֿינצטער פֿון באַהעלטעניש בין איך אַרויס
און ברייט דער טראָט
פֿון קלייענם פֿוס,
און שטאַרק דער קלאַפּ
פֿון שמאָלן פֿויסט,
פֿון פֿינצטער פֿון באַהעלטעניש בין איך אַרויס.
און כ’וואַש די הענט,
און הייב צום ערשטן מאָל די אויגן צו דער זון,
און כ’צינד די ליכט צום וועלט־יום־טובֿ
די ליכט וואָס דורות לאַנג
האָט מען געצונדן פֿרום.
כ’שפּאַן טריט פֿון שײַן,
און פֿאַרב אין יום־טובֿדיקע פֿאַרבן,
די פֿעדעם וואָס איך וועב אויס און וועב אײַן.
 חשוונדיקע נעכט

IN BLUE DAWN
XI

I have come out of darkness and hiding,
And my small feet
Take long strides,
And my thin fists
Knock, loud and strong.
I have come out of darkness and hiding.
I wash my hands,
Raising my eyes to the sun for the first time,
And light the candles for the festival of the world,
Candles that were piously lit
For generations.
I take steps of light
And, with festive colors, dye
The threads that I’m weaving in and out.
1920
By permission of translator, Kathryn Hellerstein,
Paper Bridges: Selected Poems of Kadya Molodowsky

in bloyen baginen
11

fun fintster fun baheltenish bin ikh aroys
un breyt der trot
fun kleyenm fus,
un shtark der klap
fun shmoln foyst,
fun fintster fun baheltenish bin ikh aroys.
un kh’vash di hent,
un heyb tsum ershtn mol di oygn tsu der zun,
un kh’tsind di likht tsum velt-yontef
di likht vos doyres lang
hot men getsundn frum.
kh’shpan trit fun shayn,
un farb in yontevdike farbn,
di fedem vos ikh veb oys un veb ayn.