THIS WEEK
Peyse Pomerants-Honigboym, פֿרעמדע פֿײַערלעך, Strange Flames
Rokhl Korn, עס האָט מײַן מאַמע זײער אָפֿט געװײנט, My Mother Often Wept

 

Peyse Pomerants-Honigboym, Fremde fayerlekh

10: 1And Nadab and Abihu, the sons of Aaron, took each of them his censer, and put fire therein, and laid incense thereon, and offered strange fire before the LORD, which He had not commanded them. 2And there came forth fire from before the LORD, and devoured them, and they died before the LORD.

י:1 און די זין פֿון אַהרֹנען, נָדבֿ און אַבֿיהוא, האָבן גענומען איטלעכער זײַן פֿײַערפֿאַן, און האָבן אַרײַנגעלײגט דערין פֿײַער, און אַרױפֿגעטאָן דערױף װײַרױך, און געבראַכט פֿאַר {dn גאָט} פֿרעמד פֿײַער, װאָס ער האָט זײ ניט באַפֿױלן. /10:2 איז אַרױס אַ פֿײַער פֿון פֿאַר {dn גאָט}, און האָט זײ פֿאַרצערט, און זײ זײַנען געשטאָרבן פֿאַר {dn גאָט}.

For a biography of Pesye Pomerantz-Honigboym in English, click here.

פֿרעמדע פֿײַערלעך

אין אונדזערע ייִדישע היימען
וויינט פֿאַרשעמט אונדזער ייִדיש לשון:
מע פֿאַרווישט אונדזער אייגענעם עבֿר
ווי אַן אַלט אָפּגעריבן גראָשן.

מיט פֿרעמדע פֿײַערלעך בליצן די ליכט
בײַ אונדזערע ייִדשע טישן:
און טראָפּנווײַז טריפֿט איבער אונדז
דאָס בלוט פֿון אונדזער אייגן לשון.
     פֿון אַלע מײַנע לידער, חיפֿה, 1969

STRANGE FLAMES

In our Jewish homes
Our Yiddish language weeps for shame:
Our own past is being effaced
Like an old rubbed out penny.

The candles at our Jewish tables
Flash with strange flames:
And drop by drop the blood
Of our own language drips over us.
         Literal translation, Sheva Zucker

fremde fayerlekh

in undzere yidishe heymen
veynt farshemt undzer yidish loshn:
me farvisht undzer eygenem over
vi an alt opgeribn groshn.

mit fremde fayerlekh blitsn di likht
bay undzere yidshe tishn:
un tropnvayz
trift iber undz
dos blut fun undzer eygn loshn.
     fun ale mayne lider, Khayfe, 1969

 

Rokhl Korn, Es hot mayn mame zeyer oft geveynt

10:3 And Aaron was silent. 

10: 19And Aaron spoke unto Moses: ‘Behold, this day have they offered their sin-offering and their burnt-offering before the LORD, and there have befallen me such things as these; and if I had eaten the sin-offering to-day, would it have been well-pleasing in the sight of the LORD?

י:3 און אַהרן האָט געשװיגן.

י:19 האָט אַהרן גערעדט צו משהן: אָט האָבן זײ הײַנט געבראַכט זײער זינדאָפּפֿער און זײער בראַנדאָפּפֿער פֿאַר {dn גאָט}, און מיר האָט אַזױ װאָס געטראָפֿן, און אַז איך װאָלט געגעסן דאָס זינדאָפּפֿער הײַנט, װאָלט עס דען װוילגעפֿעלן אין די אױגן פֿון {dn גאָט}? 

For a biography of Rokhl Korn in English and Yiddish, see weeks 4 or 10.

עס האָט מײַן מאַמע זײער אָפֿט געװײנט

אפֿשר איז אױסגעװאָקסן אַ בערעזע אױף דעם בערגל,
פֿאַר װעלכן מערדערהאַנט גענומען האָט די מאָס
אין דעם געדיכטן וואַלד לעבן דעם שטעטל גרײדינג,
און בלױז אַ פֿױגל קומט אַהין אױף קבֿר־אָבֿות.

צו מײַן מאַמעס אומבאַקאַנטן קבֿר,
װוּ זי ליגט. אין האַרץ אַ דײַטשע קױל,
קען איך בלױז אין חלום גײן און גײן און גײן
מיט פֿאַרמאַכטע אױגן און פֿאַרשטומטן מױל.

־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־

כ’געדענק, עס האָט מײַן מאַמע זײער אָפֿט געװײנט,
און איך, איך האָב געמײנט,
אַז פֿון פֿאַרגעלטע בלעטער פֿון איר תּחינה
קוקט אַ געבונדענער צו איר אַבֿרהמס זון
און זי שטעלט זיך אין דער מוטער שׂרהס בחינה.

װײַל מיר, די קינדער אירע װױעװען, שטיפֿן, לאַכן,
כאָטש דער טאַטע אונדזערער איז אַזױ יונג געשטאָרבן ―
װאָלט ער געלעבט, דער פֿאָטער גוטער, װאָלט ער קײן מאָל, קײן מאָל
אונדז נישט געפֿירט צום באַרג מוריה פֿאַר אַ קרבן.

דאָך האָט מײַן מאַמע אַזױ אָפֿט געװײנט ―
האָט זי געװוּסט, געאַנט,
אַז ס’גרײט זיך שױן דער הימל אין דער הױך
אױפֿצופּראַלן זײַנע טױערן אין דער ברײט
אױף אויפֿצונעמען אירע בײדע זין
אין װאָלקנס רױך?

נאָר איך, איר בת־יחידה, בין פֿאַרבליבן,
װי אַ דאָרן אױף אַן אױסגעדייװערט־װיסטן פּלײן
װערן דער המשך פֿון מײַן מאַמעס טרערן,
װערן אַלײן איר געװײן.
    אױף דער שאַרף פֿון אַ רגע, תּל־אָבֿיבֿ, 1972

MY MOTHER OFTEN WEPT

A birch tree may be growing on the mound
heaped by a murderer’s hands
in thick woods near the town of Greyding,
and only a bird goes there to honor the dead

where my mother lies in an unknown grave,
a German bullet in her heart.
And I go, go, go there only in dreams,
my eyes shut, my mouth dumb.

I remember that my mother often wept,
and I, I imagined
Abraham’s son, bound for the sacrifice, looking to her
form the pages of her prayerbook
while she lived Sarah’s fate

and we tumbled, laughed, and played,
despite our father’s early death –
Had he lived, our good father,
he would never, never
have taken us to Mount Moriah to be sacrificed.

And yet my mother wept so often –
Did she know
that heaven had prepared
to open wide its gates
and take her sons
in billowing clouds of smoke?

And I was left behind, her only daughter,
like a thorn in dry ground,
and I am the voice of my mother’s tears,
I am the sound of her weeping.
Tr. Seymour Levitan,
Generations, Selected Poems, Rachel Korn, Mosaic Press/Valley Editions, Ontario.  p.46

ES HOT MAYN MAME ZEYER OFT GEVEYNT

Efsher iz oysgevoksn a bereze af dem bergl,
Far velkhn merderhant genumen hot di mos
In dem gedikhtn vald lebn dem shtetl Greyding,
Un bloyz a foygl kumt ahin af keyver-oves.

Tsu mayn mames umbakantn keyver,
Vu zi ligt. In harts a daytshe koyl,
Ken ikh bloyz in kholem geyn un geyn un geyn
Mit farmakhte oygn un farshtumtn moyl.

– – – – –

Kh’gedenk, es hot mayn mame zeyer oft geveynt,
Un ikh, ikh hob gemeynt,
Az fun fargelte bleter fun ir tkhine
Kukt a gebundener tsu ir Avroms zun
Un zi shtelt zikh in der muter Sores pkhine.

Vayl mir, di kinder ire voyeven, shtifn, lakhn,
Khotsh der tate undzerer iz azoy yung geshtorbn —
Volt er gelebt, der foter guter, volt er keyn mol, keyn mol
Undz nisht gefit tsum barg Morie far a korbn.

Dokh hot mayn mame azoy oft geveynt —
Hot zi gevust, geant,
Az s’greyt zikh shoyn der himl in der hoykh
Uftsupraln zayne toyern in der breyt
Af uftsunemen ire beyde zin
In volkns roykh?

Nor ikh, ir bas-yekhide, bin farblibn,
Vi a dorn af an oysgeydevert-vistn pleyn
Vern der hemshekh fun mayn mames trern,
Vern aleyn
Ir geveyn.
Af der sharf fun a rege,Tel-Oviv, 1972