This week was a double parshe. Simply because it’s easier to scroll through smaller posts, I have divided Week 28 in two: Tazria and M’tsore.
THIS WEEK
Kadye Molodovski, 7 פֿרויען־לידער, Froyen-lider VII
Hinde Bergner, איך גײ צו קינד מיט דעם ערשטן זון — משה, Ikh gey tsu kind mit dem ershtn zun — Moyshe
Kadye Molodovski: Otvotsk II (See Week 28: M’tsora
Kadye Molodovski, Froyen-lider VII
Leviticus 12
For a biography of Kadya Molodowsky in English and Yiddish, see week 5.
פֿרויען־לידער
VII
אין נעכט אַזױנע פֿרילינגדיקע דאָ,
װען ס’װאַקסט אונטער אַ שטײן אַ גראָז פֿון דר’ערד
און ס’בעט דער פֿרישער מאָך אַ גרינע קישן אױס
אונטער אַ שאַרבן פֿון אַ טױטן פֿערד
און אַלע גלידער פֿון אַ פֿרױ בעטן זיך צו װײטיק פֿון געבורט.
און פֿרױען קומען און לײגן זיך װי קראַנקע שאָף
בײַ קרענעצעס אױף הײלן זײער לײַב,
און האָבן שװאַרצע פּנימער
פֿון לאַנגיעריקן דאָרשט צום קינדס געשרײ.
אין נעכט אַזױנע פֿרילינגדיקע דאָ,
װען בליצן שנײַדן אױף מיט זילבערנע חלפֿים
די שװאַרצע ערד,
און פֿרױען שװאַנגערע צו װײַסע טישן פֿון שפּיטאָל
קומען צו מיט שטילע טריט
און שמײכלען צום נאָך ניט געבאָרענעם קינד
און אפֿשר נאָך צום טױט.
אין נעכט אַזױנע פֿרילינגדיקע דאָ,
װען ס’װאַקסט אונטער אַ שטײן אַ גראָז פֿון דר’ערד אַרױס.
WOMEN-POEMS
VII
There are the spring nights
When up from under the stone, a grass blade pushes forth from the earth,
And fresh moss makes a green cushion
Under the skull of a dead horse,
And all of a woman’s limbs beg for the hurt of childbirth.
And women come and lie down like sick sheep
By wells to heal their bodies,
And their faces are dark
From long years of thirsting for the cry of a child.
These are the spring nights
When lightning splits the black earth
With silver slaughtering knives,
And pregnant women approach
White tables in the hospital with quiet steps
And smile at the yet-unborn child
And perhaps even at death.
These are the spring nights
When up from under a stone, a grass blade pushes forth from the earth.
By permission of translator, Kathryn Hellerstein, Paper Bridges: Selected Poems of Kadya Molodowsky, 1999;
Froyen-lider
VII
In nekht azoyne frilingdike do,
Ven s’vakst unter a shteyn a groz fun dr’erd
Un s’bet der frisher mokh a grine kishn oys
Unter a sharbn fun a toytn ferd
Un ale glider fun a froy betn zikh tsu veytik fun geburt.
Un froyen kumen un leygn zikh vi kranke shof
Bay krenetses oyf heyln zeyer layb,
Un hobn shvartse penemer
Fun langyerikn dorsht tsum kinds geshrey.
In nekht azoyne frilingdike do,
Ven blitsn shnaydn oyf mit zilberne khalofim
Di shvartse erd,
Un froyen shvangere tsu vayse tishn fun shpitol
Kumen tsu mit shtile trit
Un shmeykhlen tsum nokh nit geborenem kind
Un efsher nokh tsum toyt.
In nekht azoyne frilingdike do,
Ven s’vakst unter a shteyn a groz fun dr’erd aroys.
Hinde Bergner, Ikh gey tsu kind mit dem ershtn zun — Moyshe
12 6And when the days of her purification are fulfilled, for a son, or for a daughter, she shall bring a lamb of the first year for a burnt-offering, and a young pigeon, or a turtle-dove, for a sin-offering, unto the door of the tent of meeting, unto the priest. 7And he shall offer it before the LORD, and make atonement for her; and she shall be cleansed from the fountain of her blood. This is the law for her that beareth, whether a male or a female.
12:6 און אַז די טעג פֿון איר רײניקונג װערן פול, בײַ אַ ייִנגל אָדער בײַ אַ מײדל, זאָל זי ברענגען אַ יאָריקן שעפּס פֿאַר אַ בראַנדאָפּפֿער, און אַ יונגע טױב, אָדער אַ טורטלטױב, פֿאַר אַ זינדאָפּפֿער, צום אײַנגאַנג פֿון אוֹהל-מוֹעד, צום כֹּהן. /12:7 און ער זאָל עס מקריבֿ זײַן פֿאַר {dn גאָט}, און מכַפּר זײַן אױף איר, און זי װעט װערן רײן פֿון איר בלוטקװאַל.
For a biography of Hinde Bergner in English, click here.
איך גײ צו קינד מיט דעם ערשטן זון — משה
פֿון אין די לאַנגע ווינטערנעכט, פֿון הינדע בערגנער
איך דערמאָן מיך װי איך בין געגאַנגען צו קינד מיט דעם ערשטן זון משה. אָנגעהױבן האָט זיך עס אין סאַמע שבת־צו נאַכט און די װײען זענען נאָך נישט געװען אַזױ גרױס, האָב איך מיך נישט געשראָקן און געטראַכט בײַ זיך, אַז אַלע פֿרױען האָבן דאָך קינדער, װעל איך אױך האָבן, כאָטש מיט יסורים. איך װעל אַלײן, אָן דעם דאָקטערס הילף געװינען. לײַדער האָבן די װײען אָנגעהאַלטן ביז מיטװאָך פֿאַר נאַכט און איך בין פֿאַר יסורים אַלע רגע אַרױס פֿון בעט, אַרומגעלאָפֿן מיט די לאַנגע געדיכטע בלאָנדע האָר צעפֿלאָכטן, װי אַ משוגענע. דאָס איז געװען בײַ מײַנע עלטערן אין שטוב און די אַלטע באַבע שײנדל האָט שױן אַלײן געהײסן שיקן נאָך דעם דאָקטער רײַס. דעמאָלט בין איך שױן געװען הײזעריק פֿון שרײַען. דערצו איז דאָס נאָך געװען אין אַ הײסן סעפּטעמבער־טאָג און די כּוחות זענען מיר שױן אױסגעגאַנגען. איך האָב נאָך אין אײן אָטעם באַװיזן צום דאָקטער צו שרײַען און בעטן, ער זאָל מיט מיר מאַכן אַ סוף, איך װעל אים אַלץ אַװעקשענקען. אָבער ער האָט געמיטלעך און געדולדיק געװאַרט. רי מאַמע אין געלאָפֿן אײַנרײַסן* אין אַלע שולן און די מומע, סימע בערגלאָס, װאָס דער טאַטע אײַערער האָט גערופֿן, איז געשטאַנען לעבן בעט און תּפֿילה געטון. זי האָט געהאַלטן די אױגן פֿאַרגלײזט, געשטרעקט בײדע הענט אין דער הױך צו גאָט און אים געבעטן און געזיפֿצט. איך האָב זי באַטראַכט װי אַ הײליקע. אָבער געהאָלפֿן האָבן די קלעשטשעס. דאָך האָט די מומע בערגלאַס דעמאָלט בײַ מיר נושא־חן געװען.
I GIVE BIRTH TO MY FIRST SON — MOYSHE
I recall how I went into labor with my first child, my son Moyshe. It began right after Shabes was over and the pains were not yet that great, so I was not afraid and I thought to myself, that, after all, all women give birth to children so I would also give birth, but with pain. I would give birth alone, without the help of a doctor. Unfortunately the pains kept up until Wednesday night and because I suffered so I got out of bed every minute, and ran around with my long thick blonde hair unbraided, like a crazy women. This was at my parents’ house and the old midwife Sheyndl herself had said to send for Doctor Rays. By that time I was already hoarse from yelling. On top of that it was a hot September day and my strength was failing. I managed in one breath to yell to the doctor and to beg him to put an end to me, and I would give him everything. But he pleasantly and patiently waited. My mother ran to all the synagogues to pray fervently at the holy ark in order to ward off danger and my aunt, Sime Berglas, whom your father had called, stood near the bed and prayed. Eyes glazed, she stretched both her arms up high to God and prayed to him and sighed. I considered her a holy woman. But what really helped were the forceps. Even so I really liked Aunt Berglas then.
Tr. Sheva Zucker
ikh gey tsu kind mit dem ershtn zun — Moyshe
fun In di lange vinternekht, hinde bergner
ikh dermon mikh vi ikh bin gegangen tsu kind mit dem ershtn zun Moyshe. ongehoybn hot zikh es in same shabes|-tsu nakht un di veyen zenen nokh nisht geven azoy groys, hob ikh mikh nisht geshrokn
un getrakht bay zikh, az ale froyen hobn dokh kinder, vel ikh oykh hobn, khotsh mit yesurem. ikh vel aleyn, on dem dokters hilf gevinen. layder hobn di veyen ongehaltn biz mitvokh far nakht un ikh bin far yesurem ale rege aroys fun bet, arumgelofn mit di lange gedikhte blonde hor tseflokhtn, vi a meshugene. dos iz geven bay mayne eltern in shtub un di alte babe sheyndl hot shoyn aleyn geheysn shikn nokh dem dokter rays. demolt bin ikh shoyn geven heyzerik fun shrayen. dertsu iz dos nokh geven in a heysn september-tog un di koykhes zenen mir shoyn oysgegangen. ikh hob nokh in eyn otem bavizn tsum dokter tsu shrayen un betn, er zol mit mir makhn a suf, ikh vel im alts avekshenken. ober er hot gemitlekh un geduldik gevart. ri mame in gelofn aynraysn* in ale shuln un di mume, sime berglos, vos der tate ayerer hot gerufn, iz geshtanen lebn bet un tfile getun. zi hot gehaltn di oygn fargleyzt, geshtrekt beyde hent in der hoykh tsu got un im gebetn un geziftst. ikh hob zi batrakht vi a heylike. ober geholfn hobn di kleshtshes. dokh hot di mume berglas demolt bay mir noyse-kheyn geven.
Kadye Molodovski: Otvotsk II
This poem draws on verses from both Tazria and M’tsora and the text will be presented in M’tsore.
Tazria
13: 3And the priest shall look upon the plague in the skin of the flesh; and if the hair in the plague be turned white, and the appearance of the plague be deeper than the skin of his flesh, it is the plague of leprosy; and the priest shall look on him, and pronounce him unclean. 4And if the bright spot be white in the skin of his flesh, and the appearance thereof be not deeper than the skin, and the hair thereof be not turned white, then the priest shall shut up him that hath the plague seven days. 5And the priest shall look on him the seventh day; and, behold, if the plague stay in its appearance, and the plague be not spread in the skin, then the priest shall shut him up seven days more.
י”ג: 4 און אַז דער כֹּהן װעט אים זען, זאָל ער אים מאַכן פֿאַר אומרײן. אױב אָבער דאָס איז אַ װײַסער פֿלעק אױף דער הױט פֿון זײַן לײַב, און זײַן אױסזען איז ניט טיפער פֿון דער הױט, און די האָר אױף אים איז ניט געװאָרן װײַס, זאָל דער כֹּהן אײַנשליסן דעם װאָס האָט דעם אױסשלאָג אױף זיבן טעג. /13:5 און אַז דער כֹּהן װעט אים באַקוקן אױפֿן זיבעטן טאָג, ערשט דער אױסשלאָג איז געבליבן בײַ זײַן אױסזען, דער אױסשלאָג האָט זיך ניט פֿאַרשפּרײט אױף דער הױט, זאָל אים דער כֹּהן אײַנשליסן אַ צװײט מאָל אױף זיבן טעג.