Dermont men mayn mamen – audio
Mayn mame – audio
English follows Yiddish.
רבֿקה באַסמאַן בן־חיים, 1925־
איז געבױרן געװאָרן אין װילקאָמיר, ליטע. די צװײטע װעלט־מלחמה האָט זי איבערגעלעבט צװײ יאָר אין װילנער געטאָ און דערנאָך אין צװאַנגלאַגערן. נאָך דער מלחמה האָט זי געטראָפֿן איר מאַן, דעם קינסטלער מולה בן־חײם, אין בעלגראַד און בײדע האָבן זיך באַטײליקט אין דער „בריחה”־באַװעגונג אין אײראָפּע און שפּעטער, אין ישׂראל, אין דער באַפֿרײַונג־מלחמה. אין 1947 האָבן זי מיט איר מאַן עולה געװען און זיך באַזעצט אין קיבוץ המעפּיל װוּ זײ האָבן געוווינט זעכצן יאָר. רבֿקה האָט דאָרטן געאַרבעט װי אַ לערערין. זי איז געװען אַ מיטגרינדערין פֿון דער שרײַבער־גרופּע „יונג-ישׂראל”. פֿון 1963 ביז 1965, װען איר מאַן איז געװען דער ישׂראלדיקער קולטורעלער אַטאַשע אין סאָװעטן־פֿאַרבאַנד האָט זי געלערנט די קינדער פֿון דיפּלאָמאַטן אין מאָסקװע. אין דער זעלבער צײַט האָט זי געשאַפֿן און אָנגעהאַלטן בסודיקע קאָנטאַקטן צװישן די סאָװעטיש־ייִדישע שרײַבערס און דער דרױסנדיקער װעלט. זינט 1982 װױנט זי אין הרצליה.
זי האָט אַרױסגעגעבן צען בענד לידער, אַלע אין ישׂראל, אַלע אילוסטרירט און גראַפֿיש אױסגעשטעלט פֿון מולה בן־חײם: טױבן בײַם ברונעם, 1959, בלעטער פֿון װעגן, 1967, ליכטיקע שטײנער, 1972, צעשאָטענע קרעלן, 1982,אָנרירן די צײַט, 1988, די שטילקייט ברענט, 1992, די ערד געדענקט, 1998, די דרײַצנטע שעה, 2000, אויף אַ סטרונע פֿון רעגן, 2002. אין 2006 זײַנען אירע געזאַמלטע לידער אַרױס אין צװײ בענד, לכּבֿוד איך און דו. אירע לידער זײַנען איבערגעזעצט געװאָרן אױף עבֿריתּ, ענגליש, פֿראַנצײזיש, פּױליש, דײַטש און פֿלעמיש. זי האָט געקראָגן אַ סך ליטעראַרישע פּרעמיעס, צװישן אַנדערע: דעם מאַנגער־פּרײַז, דוד האָפֿמאַן־פּרײַז און דעם פּאָלאַק־פּרײַז פֿון בית שלום־עליכם.
פֿאַר אַ לענגערער ביאָגראַפֿיע ווי אויך א געלעגנהייט צו לייענען אַ סך פֿון אירע לידער ווי אויך ענגלישע איבערזעצונגען דערפֿון גייט אויף דעם וועבזײַטל פון דער איבערזעצערין זעלדע ניומאַן. דאָרט קענט איר אויך הערן ווי באַסמאַן בן־חיים לייענט אירע לידער. http://yiddishpoetry.commons.gc.cuny.edu
דערמאָנט מען מײַן מאַמען
דערמאָנט מען מײַן מאַמען
װער איך אַ קינד.
און ס’מאַכט ניט אױס
די גרױע האָר,
און ניט די פֿערציק יאָר.
אַ קינד!
אױך שפּיגלען װערן מיד
פֿון װײַזן אַלע שעה אַן אַנדער בליק.
װיל איך געדענקען
דעם קערן,
װאָס האָט בײַם װערן
צעגרינט אַ קינד
מיט זון אין אױגן,
יענע רגע,
װאָס האָט מיט זון מיך אױסגעזױגן.
בלעטער פֿון װעגן, ישׂראל־בוך, תּל־אָבֿיבֿ, 1967
מײַן מאַמע
די פֿרעמדע פֿרױ געדענקט נאָך
די לװיה פֿון מײַן מאַמען,
און איך געדענק איר לעבן.
איר ליבשאַפֿט ריזלט אין מײַן װעזן.
אַ יונגע און אַ שײנע.
ניטאָ אַ מאַמע װאָס געװעזן
פֿאַראַן — און אײנע,
די פֿרעמדע פֿרױ
געדענקט נאָך
די לװיה פֿון מײַן מאַמען,
און איך געדענק איר לעבן.
די שטילקײט ברענט, ישׂראל־בוך, תּל־אָבֿיבֿ, 1992
DERMONT MEN MAYN MAMEN
Dermont men mayn mamen
Ver ikh a kind.
Un s’makht nit oys
di groye hor,
Un nit di fertsik yor.
A kind!
Oykh shpiglen vern mid
Fun vayzn ale sho an ander blik.
Vil ikh gedenken
Dem kern,
Vos hot baym vern
Tsegrint a kind
Mit zun in oygn, –
yene rege,
Vos hot mit zun mikh oysgezoygn.
Bleter fun vegn, Yisroel-bukh, Tel-Oviv, 1967
MAYN MAME
Di fremde froy gedenkt nokh
Di levaye fun mayn mamen,
Un ikh gedenk ir lebn.
Ir libshaft rizlt in mayn vezn.
A yunge un a sheyne.
Nito a mame vos gevezn
Faran – un eyne,
Di fremde froy
Gedenkt nokh
Di levaye fun mayn mamen,
Un ikh gedenk ir lebn.
Di Shtilkayt Brent (Yisroel-bukh, Tel Aviv, 1992)
Rivka Basman Ben-Hayim (1925-
was born in Wilkomir (Ukmerge), Lithuania. She survived WWII for two years in the Vilna ghetto and then in concentration campls. After the war she met her husband, the painter “Mula” Shmuel Ben Hayim in Belgrade helped him run the Belgrade Berihah (Heb. “flight”) stations for moving Jews out of Eastern Europe towards their illegal immigration to Palestine. They immigrated to Israel in 1947 and took part in the War of Independence. They lived in Kibbutz Hamapil for sixteen years where Basman worked as a teacher. She was a cofounder of the literary group”Yung-Yisroel” (Young Israel). From 1963 to 1965, while her husband was the Israeli cultural attache to the Soviet Union she taught the children of diplomats in Moscow. At the same time she furthered clandestine contacts between the Soviet Yiddish writers and the outside world. She has resided in Herzliah since 1982.
She has published ten volumes of poetry, all in Israel, and all illustrated and graphically designed by Mula Ben-Hayim: Toybn baym brunem (Doves at the Well, 1959), Bleter fun vegn (Leaves of the Paths, 1967), Likhtike shteyner (Radiant Stones, 1972), Tseshotene kreln (Beads in Shadow, 1982), Onrirn di tsayt (To Touch Time, 1988), Di shtilkayt brent (The Silence Burns, 1992), Di erd gedenkt (The Earth Remembers, 1998), Di draytsnte sho (The Thirteenth Hour, 2000) and Af a strune fun regn (On a String of Rain, 2002). In 2006 her collected works were published in tso volumes, Lekoved ikh un du (In honor of Me and you). Her poems have been translated into hebrew, English, French, Polish, German and Flemish. She is the recipient of a number of literary prizes, among them the Manger Prize, the Dovid Hofshteyn Prize and the Pollack Prize of the Beyt Sholem-Aleykhem.
For a more comprehensive biography and a chance to read many of her poems along with English translations visit the website of the translator Zelda Newman. There you can also hear Basman Ben-Hayim reading her poems. http://yiddishpoetry.commons.gc.cuny.edu
Remind Me of My Mother
Remind me of my mother
And I become a child.
And neither grey hair
Nor forty years
Matter at all.
A child!
A mirror too becomes tired
Of showing a different glance every hour.
So I want to remember
That kernel,
Which in becoming
Vitalized a child
With sun in its eyes, –
That moment,
Which nourished me with sun.
Tr. Zelda Newman
My Mother
The unknown woman still remembers
My mother’s funeral,
But I remember her life.
Her love courses in my being.
Young and lovely.
The mother that was is gone
She exists– and is unique,
The unknown woman
Still remembers
My mother’s funeral.
But I remember her life.
Tr. Zelda Newman
,
